ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΚΡΑΟΥΝΑΚΗΣ "Ανακάλυψα την Κύπρο που αγάπησε ο Σεφέρης"

Ευγνωμονώ τις στιγμές που ήμουνα σε ύφεση, γιατί πάντα μου ξαναγεμίζανε τη δημιουργικότητα!

Η μεγάλη αγκαλιά της μητέρας είναι η πιο σίγουρη.

Του ΙΑΚΩΒΟΥ ΓΩΓΑΚΗ

Πριν από 25 χρόνια μια κασέτα που βρισκόταν στις προθήκες του οικογενειακού περιπτέρου που διατηρούσαμε, μου είχε κινήσει την περιέργεια. Με τον τίτλο « Κυκλοφορώ και Οπλοφορώ», δεν είχα τον παραμικρό δισταγμό πως τελικά θα έκανα την μικρή παρασπονδία, με τον προορισμό της να μην φτάνει στα χέρια κάποιου πελάτη, αλλά στα δικά μου. «Άδωνις», «Μαλαμω», «Περιπολία», τραγούδια που άκουγα για μήνες, με τον Σταμάτη Κραουνάκη να βρίσκεται πίσω από τους στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου και την φωνή της Άλκηστις Πρωτοψάλτη.

Από τότε μέχρι σήμερα ο Σταμάτης Κραουνάκης έγραψε μουσική για δεκάδες δίσκους, θεατρικές παραστάσεις και κινηματογραφικές ταινίες, συνεργάστηκε με τα μεγαλύτερα ονόματα του μουσικού στερεώματος. «Τρελός» εργασιομανής, δεν εφησυχάζει με το πρόσκαιρό, τσαντίζεται με τους πολιτικούς, πιστεύει στον έρωτα, επιζητεί μια ανθρώπινη αγκαλιά.

Μιλήσαμε μαζί του στον υπέροχο χώρο της Σχολής Καλών Τεχνών στον « Ελληνικό Κόσμο», εκεί που παρουσιάζει μια συρραφή Αριστοφανικών έργων,  μια μέρα πριν βρεθεί στο Κούριο της Λεμεσού καλεσμένος του Sophia Foundation για μια συναυλία αφιερωμένη στην ανοικοδόμηση του ορφανοτροφείου «Μακάριος» στην Κένυα.

Σε διάφορες περιόδους της ζωής σου καταπιάνεσαι μουσικά με τον Αριστοφάνη. Ίσως έχεις ντύσει μουσικά όλες τις μεγάλες  κωμωδίες του. Η παράσταση  « Αριστοφάνους 11» προέκυψε τώρα, από την ανάγκη σου να μιλήσεις για όσα συμβαίνουν στην χώρα ή ήταν κάτι που προϋπήρχε;

Το αριστοφανικό έργο  με απασχολεί από πάρα πολύ νέο, από την εποχή που ήμουν φοιτητής στην Πάντειο. Τότε πρωτομετέφρασα τις Εκκλησιάζουσες, μια παράσταση που δεν έγινε ποτέ. Ακολούθησε αργότερα η διασκευή της Λυσιστράτης για Λιμπρέτο και εν συνεχεία αρκετές συνθέσεις διαφόρων παραστάσεων. Με απασχολεί για έναν και μοναδικό λόγο: κρίνω ότι μέσα από το αριστοφανικό έργο έχει καταγραφεί σαν άμεση μαρτυρία το τέλος μιας πολύ μεγάλης εποχής, ίσως της σημαντικότερης του ελληνικού κόσμου και καταγράφονται και επισημαίνονται όλα τα στοιχεία της ελληνικής εθνικής κατάρας.

Δηλαδή;

Μα είναι ακριβώς αυτή που κατέστρεψε την Ελλάδα. Η Χώρα διελύθει από την εθνική μας κατάρα. Που δεν είναι άλλη από την διχόνοια.

 Είναι μόνο αυτή; Πολλοί ρίχνουν ευθύνες στα κόμματα, ακόμα και στους ίδιους τους πολίτες που εφησύχασαν σε μια πλασματική ζωή.

Τα μισώ τα κόμματα. Οι πολιτικοί έχουν τεράστια ευθύνη γιατί είπαν απανωτά ψέματα στο λαό. Κανείς δεν κούνησε την αχλαδιά, να πει  « Βρε παιδιά μαζευτείτε κινδυνεύουμε».  Έλεγαν μόνο « Παιδιά, πάρτε και φάτε». Η Ελλάδα ξαφνικά γέμισε πισίνες, και αν είμαι τώρα κατά της Ε.Ε δεν είναι γιατί δεν πιστεύω στα ιδανικά της Ευρώπης, απλά μπήκαμε στην Ευρώπη χωρίς να ήμασταν έτοιμοι. Πραγματικά θα ήθελα στις επόμενες εκλογές να φάνε όλοι μια μούντζα στα μούτρα και να αποφασίσουν να δουλέψουν για αυτήν την χώρα, δεν αντέχω άλλο τα κομματόσκυλα.

Έκανες μαζί με τον Λαζόπουλο μια κίνηση να προσεγγίσετε τα δύο κόμματα της αριστεράς, για να τα βρουν και να αντιμετωπίσουν ενωμένα την κρίση. Βρήκατε ανταπόκριση;

Τι ανταπόκριση; Το ΚΚΕ μας έβριζε τον ΣΥΝ και ο ΣΥΝ το ΚΚΕ. Θα έπρεπε τα δυο κόμματα της Αριστεράς  να έβρισκαν κοινό έδαφος και να προχωρούσαν μαζί, αλλά δυστυχώς αυτό δεν το βλέπω να γίνεται.

Ο Κώστας Καζάκος έλεγε πρόσφατα πως πολλοί καλλιτέχνες έφτιαξαν το δικό τους καπετανάτο, σε όλους τους χώρους, και ο καθένας λειτουργεί ατομικά. Έπαιξε και αυτό ρόλο στα προβλήματα που αντιμετωπίζει τώρα και ο χώρος των τεχνών;

Οι καλλιτέχνες έχουν τεράστια ευθύνη, γιατί βασική τους αδυναμία είναι η συνύπαρξη. Ο καθένας για τον εαυτό του και ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλο μας, οι λόγοι αφορούν τα χρήματα. Ευτυχώς αυτή η πάρα πολύ δύσκολη στιγμή που περνάμε, πιστεύω θα αλλάξει πολύ τον κανόνα.

Πώς βγαίνει οικονομικά το εγχείρημα σε τέτοιες παραστάσεις όπως το « Αριστοφάνους 11» με μια πολυπληθή ομάδα συνεργατών;

 Τα τελευταία χρόνια με την ομάδα μου την «Σπείρα Σπείρα» μοιραζόμαστε επί ίσοις όροις τα χρήματα από τα εισιτήρια. Αν δεν υπήρχε αυτή η πολιτική συγκυρία δεν ξέρω αν θα τολμούσα να κάνω κάτι τόσο ρηξικέλευθο, να φτιάξω το « Αριστοφάνους 11» με 35 εργαζόμενους, χωρίς να έχω δραχμή, και  παρ’ όλες τις δυσκολίες τα καταφέραμε.  Κανένα κανάλι δεν δέχθηκε να μπει χορηγός εξαιτίας των επιθετικών μας δηλώσεων. Γιατί η παράσταση είναι ακραιφνώς πολιτική και επιθετική. Ο κόσμος το μάθε από στόμα σε στόμα. Δεν περιμέναμε την τόσο μεγάλη απήχηση. Φαίνεται πως την ώρα που ξεκινάει ο πυρετός… δεν κρύβεται!

Η παράσταση αυτή θα πάει και στην Κύπρο;

‘Έκανα πρόταση για να την περιλάβει το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού  της Κύπρου στα « Κύπρια», η οποία δεν έγινε δεκτή, αλλά δεν θεωρώ πως έληξε η ζωή αυτής της παράστασης. Έχει μέλλον. Θα πάει επαρχία, θα φτάσει μέχρι την Ιταλία.

Με την Σπείρα - Σπείρα σύντομα θα κλείσεις 15 χρόνια συμπόρευσης. Αισθάνθηκες ποτέ πως θες να κάνεις κάτι άλλο, αλλά να σε “κρατάνε” αυτά τα παιδιά; Ποιο θα είναι το μέλλον τους χωρίς την δική σου παρουσία;

Τα παιδιά αυτά είναι πολύ αξιόλογα. Σε άλλη χώρα και σε άλλη εποχή μόνα τους θα έκαναν λαμπρή καριέρα.  Έξω από την ομάδα είναι επικίνδυνο. Ιδίως τέτοιες μέρες! Δε θέλω να τα αφήσω. Έκανα διάφορες σκέψεις αλλά δεν είμαστε μόνοι μας σε αυτό τον κόσμο, είναι μέρος της οικογένειας μου. Πολλοί αυστηροί μου φίλοι, μου λένε ότι η τέχνη μου χάνεται από την τόσο άπλετη διάθεση μου. Από την άλλη θεωρώ πως έτσι πλουτίζω πνευματικά, έτσι κερδίζω ψυχικά!

Ισχύει η δήλωση πως για τα επόμενα χρόνια θα έχεις ρόλο δημιουργού αλλά δεν θα παίζεις; Νοιώθεις ότι κουράστηκες, ότι βρίσκεσαι σε μόνιμη υπερπροβολή;

Η ζωή είναι ζωή και τα γεγονότα πολλές φορές, μας αλλάζουνε τον δρόμο, μας αλλάζουνε την στάση. Λέμε ότι θα πάμε ένα ταξίδι και ξαφνικά πρέπει να κατέβουμε σε μια στάση γιατί κάτι συνέβη.  Δεν μπορώ να το προβλέψω. Προς το παρόν αισθάνομαι πως δεν θέλω να βρίσκομαι στη σκηνή, δεν θα ήθελα να παίξω. Δεν είναι τόσο βαρύγδουπο, όσο μπορεί να ακουστεί, ούτε κούρασης και υπερπροβολής. Εάν έρθει κάτι που θα μου ξύσει τα κύτταρα και μπορώ να το κάνω, θα το κάνω.

Για παράδειγμα, του χρόνου θα ανεβάσουμε ένα έργο του Άκη Δήμου που το έγραψε ειδικά για την ομάδα  και λέγεται « Σιγά τα αίματα». Ίσως είναι το πρώτο ελληνικό καθαρόαιμο μιούζικαλ, και θέλω να ελπίζω πως ο ρόλος μου θα είναι μόνο στη μουσική.

Υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες που σου ζητούν να τους γράψεις τραγούδια. Καταξιωμένοι όπως ο Κότσιρας ή άλλοι που για κάποιο λόγο βρέθηκαν στον πάτο και στην αφάνεια. Αυτό το βλέπεις ως άγχος ή ως αναγνώριση της καλλιτεχνικής σου αξίας.

Οι στιγμές που είμαστε στο πάτο και στην αφάνεια είναι πάρα πολύ χρήσιμες, αν είμαστε εντάξει με την τέχνη μας και τον εαυτό μας. Ευγνωμονώ τις στιγμές που ήμουνα σε ύφεση, γιατί πάντα μου ξαναγεμίζανε τη δημιουργικότητα!

Δεν είμαι ποτέ του “όχι”, είμαι πάντα του “θα δούμε”, και αφήνω τον χρόνο και τον καιρό να δώσει τη στιγμή να γίνει. Όπως τώρα ήρθε η στιγμή με τον Μητροπάνο και συνεργαστήκαμε.

Θυμάμαι μια συνάντησή σου με τον Μητροπάνο προ δεκαετίας,  όπου τότε συζητήθηκε  το ενδεχόμενο να συνεργαστείτε. Τα τραγούδια αυτά υπήρχαν στο συρτάρι ειδικά για την φωνή του μεγάλου ερμηνευτή;

 Έγραψα για τον Μητροπάνο για την συγκεκριμένη ώρα,  για τον συγκεκριμένο χρόνο, για μία στιγμή που ένοιωθα ότι οι Έλληνες θέλουνε τραγούδια καινούργια, και κυρίως γιατί ήθελα να τσεκάρω τον εαυτό μου, με όχημα αυτόν τον τεράστιο Έλληνα τραγουδιστή.

Έγινε μεγάλος θόρυβος για το τραγούδι « Κατσαρόλα». Οι “ Αγανακτισμένοι” το έχουν κάνει ύμνο. Bέβαια κάποιοι άλλοι βρήκαν  την ευκαιρία να το κατακρίνουν γιατί λένε πως το γραψες πριν τα γεγονότα και κυκλοφόρησε τώρα.

Ξέρεις κάτι; αυτά συμβαίνουν, δεν τα ορίζουμε εμείς. Συνέπεσε με την έκδοση του δίσκου. Για να είμαι ειλικρινής , επειδή το κομμάτι αυτό το θεωρούσα πολύ άμεσο, σκεφτόμουνα πολύ αν θα μπει, και για αυτό πήγα και το ’κρυψα. Όλοι θέλανε να το βάλουμε πρώτο, το ’βαλα στο τέλος, γιατί νοιώθω ότι σαφώς υπάρχουν πολύ σημαντικότερα τραγούδια. Αλλά και αυτό σαν κομμάτι ο Μητροπάνος, έχει την δυνατότητα και τα καταφέρνει να  το κάνει παντοτινό. Ειδικά τα “κουπλέ”  του τραγουδιού, είναι μια άμεση συνοπτική ματιά στο τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα.

Ο δίσκος “ Εδώ Είμαστε”  ακολούθησε τον δρόμο της κυκλοφορίας μέσω εφημερίδας. Είναι τόσο χάλια τα πράγματα με τις δισκογραφικές που ακόμα και μια συνεργασία Κραουνάκη-Μητροπάνου να χρειάζεται να ακολουθήσει αυτή την οδό;

Είναι δραματική η κατάσταση στη δισκογραφία. Οι δισκογραφικές πλέον δουλεύουνε μόνο για τις εφημερίδες. Το σκεφτήκαμε πολύ. Μάλιστα προηγήθηκε μία κανονική κυκλοφορία, αλλά είπαμε με τον Μητροπάνο, ότι θα ήτανε καλό,  αυτή τη στιγμή, να το δώσουμε σε εφημερίδα. Είναι προτιμότερο ένας καλός δίσκος να βρεθεί στα χέρια 90 χιλιάδων ακροατών πολύ φθηνά, από το να ακολουθήσει μια μοναχική πορεία με τον κίνδυνο να χαθεί. Άλλωστε και το “ Βήμα”  είναι  έγκριτη εφημερίδα και δεν είναι κάτι που προσβάλλει το cd. Αυτό πρέπει να το φοβάται μια μουσική δουλειά που δεν έχει χρόνο, δεν έχει άλλη δυνατότητα.

Επετρεψέ μου να επιμείνω λίγο σ’ αυτό. Κανείς δεν αμφιβάλλει πως το «Βήμα» είναι έγκριτη εφημερίδα, από την άλλη αυτή την περίοδο συμπορεύεται με την εξουσία, αυτήν που εσύ μάχεσαι. Δεν είναι αντιφατικό αυτό;

Το «Βήμα» συντρόφευσε τους αγώνες των Ελλήνων και την πνευματική ζωή των Ελλήνων πάρα πολλά χρόνια. Βεβαίως, ας είμαστε ειλικρινείς, δεν υπάρχει έντυπο και τηλεοπτικό κανάλι, το οποίο να μην είναι του « συστήματος». Αυτή τη στιγμή, όλα δρουν μέσα από ένα σύστημα, είναι συστηματικά. Παρόλα αυτά η δημοκρατική ζωή μας επιτρέπει να έχουμε ελευθερία, και την παράξενη αυτή στιγμή, καταφέραμε μέσα από ένα έντυπο με μεγάλη κυκλοφορία να περάσουμε και την δική μας μουσική άποψη για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Τα πράγματα έχουν αγριέψει, και δεν χωράει να είμαστε σε μια διαρκή άρνηση, αρκεί βέβαια να μην κάνουμε βήμα πίσω από ό,τι πιστεύουμε πραγματικά.

Το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε να γράφονται όλο και λιγότερα ερωτικά τραγούδια. Μέσα σε αυτήν την αγριότητα της ζωής δεν χωράει ο έρωτας;

Τώρα και αν χωράει, ειδικά αυτή την ώρα τη δύσκολη, έχουμε την ανάγκη του.

Δυστυχώς έχουμε την ατυχία το ερωτικό στοιχείο στα τραγούδια να είναι πολύ συγκεντρωμένο σε μια πρόσκαιρη ιδιοκτησία.

Ίσως είναι καιρός να κοιτάξουμε τον έρωτα μέσα από την μεγάλη του αγκαλιά και όχι μέσα από μια μικρή στενή σχέση.

Δεν τον έχεις χορτάσει;

Μπορώ ακόμα και τώρα στα 55 μου  να ερωτεύομαι και να  μιλάω για έρωτα. Xωρίς αυτόν δεν  έχω βενζίνη. Ναι είμαι ένας άνθρωπος που έχει χορτάσει τη ζωή αλλά σαφώς υπάρχει μια αγκαλιά  μικρή ή μεγάλη για να ακουμπήσω.

Αυτή η αγκαλιά έχει την περίοδο αυτή ονοματεπώνυμο;

Βέβαια, λέγεται Αριστέα Κραουνάκη. Η μεγάλη αγκαλιά της μητέρας είναι η πιο σίγουρη.

Πρόσφατα σε είχα δει σε συναυλία στην Λευκωσία να προσπαθείς επί σκηνής να ενθαρρύνεις   το κοινό για να  γίνει πιο ενεργό στη παράσταση. Οι Κύπριοι είναι πιο συντηρητικοί από τους υπόλοιπους Έλληνες;

Είδες; με τα πολλά τους κατάφερα στο τέλος! Η αλήθεια είναι πως είναι λίγο πιο συντηρητικοί, όμως και στην Ελλάδα δεν είναι το ίδιο; Οι Θεσσαλονικείς για παράδειγμα  είναι πιο άμεσοι από τους Αθηναίους.

Το ρώτησα αυτό γιατί έχεις μείνεις κατά το παρελθόν αρκετούς μήνες στο νησί, και είμαι βέβαιος πως έχεις σχηματίσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για το τι συμβαίνει κάτω.

Αγαπώ την Κύπρο και τους ανθρώπους της. Είναι το δεύτερο σπίτι μου.  Έχω μείνει τρεις μήνες και υιοθετώ απόλυτα αυτό που μου είπε μια φίλη. Ανακάλυψα την Κύπρο που αγάπησε ο Σεφέρης. Εντελώς συμπτωματικά οι άνθρωποι με τους οποίους συνεβρέθην, οι άνθρωποι που γνώρισα και οι άνθρωποι που μας έδεσε η καρδιά μας και η φιλία, ήταν αυτοί που έπρεπε να συναντήσω!

Μακάρι να με δεχόντουσαν αυτή την δύσκολη ώρα για να ζήσω κάτω!

Μα γιατί να μην σε δέχονταν. Δεν θα χρειαζόσουν ούτε καν πολιτικό άσυλο όπως χαριτολογώντας είπες προ μηνός. Από την άλλη φεύγοντας από την Αθήνα δεν είναι σαν να παραδίδεις τα όπλα; Ακόμα το σκέφτεσαι;

Είχα δύο πολύ σοβαρές προτάσεις για να φύγω από την Ελλάδα, η μία από Αμερική, η άλλη από Λονδίνο, αλλά αφενός δεν ήθελα να αφήσω την ομάδα, αφετέρου η ξαφνική συνεργασία με τον Μητροπάνο με έκανε να αναθεωρήσω.

Δεν ξέρω αν δεν είχα την Σπείρα - Σπείρα και  δεν έγραφα αυτά τα τραγούδια για τον Δημήτρη, τι θα γινόταν.

Είναι παράξενο, την ώρα που καταλαβαίνεις πως υπάρχει ένα τεράστιο κοινωνικό, οικονομικό πρόβλημα, τι λες στο κόσμο; Έτσι μου ρθε να πω «Στην φτώχεια η αγάπη φαίνεται φοράει καλό φουστάνι». Δηλαδή η Ελλάδα στην φτώχεια της έχει νοικοκυριό. Όχι,  αυτός είναι ο τόπος που ζω και αγαπώ! Θα μείνω εδώ και θα το παλέψω!

Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε την Κυριακή 10/7/2011 στην εφημερίδα " Αλήθεια"

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΑΝΙΑΣ ΤΣΑΝΑΚΛΙΔΟΥ ΣΤΟΝ ΙΑΚΩΒΟ ΓΩΓΑΚΗ

Η Ελλάδα είναι υπό κατοχή

Η δημοφιλής ερμηνεύτρια ανοίγει

το μαγικό κουτί των σκέψεων και συναισθημάτων της

Η κρίση πάντα γεννάει πολιτισμό, γιατί η τέχνη είναι παρηγορητική, και καθοδηγητική.

Θεωρώ γελοίο μια γυναίκα της ηλικίας μου που κοντεύει τα 60 να κάθεται και να μιλάει για έρωτες.

Του Ιάκωβου Γωγάκη

Πέμπτη βράδυ στην Λευκωσία, με την πανσέληνο να ξεθωριάζει , αλλά να φωτίζει ακόμα τα υπέροχα στενά της παλιάς πόλης.

Στο δρόμο προς την μουσική σκηνή Red, εκεί που θα συναντούσα την Τάνια Τσανακλιδου, έβλεπες κάτι σπάνιο για τα δεδομένα των λιγοστών Κυπριών της περιοχής. Να τους βλέπεις καρφωμένους στους τηλεοπτικούς δέκτες περιμένοντας το διάγγελμα του Έλληνα πρωθυπουργό. Όταν συνάντησα την Τάνια και της ανέφερα αυτό το πρωτόγνωρο γεγονός μου είπε με χαμόγελο και αφοπλιστική ειλικρίνεια « Διάγγελμα;. θα αλλάξει κάτι από αυτό; Εκ των υστέρων μάλλον είχε δίκιο.

Το καλοκαίρι αυτό βρίσκει την ανήσυχη Τάνια είτε πλάι πλάι με τους οργισμένους νέους της Αθήνας, είτε σε κάποια πόλη της Ελλάδος και να τραγουδάει με τους μουσικούς της και με το κοινό της, τραγούδια του Χατζιδάκι, του Ξαρχάκου, Κραουνάκη, Τσιτσάνη Δέλτα κ.α.

Είναι οργισμένη με τους πολιτικούς, δεν επαναπαύεται, είναι αισιόδοξη ότι θα επέλθει αλλαγή, αυτή που θα ξεκινήσει από τους ανθρώπους που άφησαν τον καναπέ και βγήκαν στις πλατείες. Έχει ταυτόχρονα την αυτογνωσία των 60 της χρόνων. Μια λαμπρή- πνευματώδης παρουσία, και όταν την δει κανείς στη σκηνή, είναι πραγματικά…. Απόλαυση!

Τo «Μετρό» στην Αθήνα έγινε ένας από τους αγαπημένους σου χώρους και οι εμφανίσεις σου είχαν τεράστια επιτυχία. Να υποθέσουμε πως η κυκλοφορία της νέας ζωντανής ηχογράφησης ήθελε να μεταφέρει αυτή την μαγική συνύπαρξη με το κοινό;

Αυτό ακριβώς. Από την άλλη τον χειμώνα που μας πέρασε δεν ήθελα να τραγουδήσω, ήθελα να δω τι γίνεται μέσα μου, να σκεφτώ τι θέλω να κάνω. Και λέω, δε βγάζω αυτό το υλικό? πιο πολύ σαν φωτογραφία κάποιων στιγμών. Δεν έχω την απαίτηση να θεωρηθεί ότι κυκλοφόρησα μια δισκογραφική δουλειά για να αλλάξω τα πολιτιστικά φαινόμενα. Καμία σχέση, απλά υπήρχε μια όμορφη ανάμνηση από τις ζωντανές εμφανίσεις, και τις έβγαλα από το ντουλάπι μου ονομάζοντας τες “ Παλιές αγάπες και τραγούδια μεθυσμένα”.

Στην επιτυχημένη επαγγελματική σου σταδιοδρομία συνήθιζες πάντα τους πειραματισμούς και τις αλλαγές. Εδώ και μερικά χρόνια επιλέγεις τον ίδιο χώρο και μια σταθερή ομάδα συνεργατών. Αυτό, σου δίνει την αίσθηση της « ασφάλειας» από το ομολογουμένως μεγάλο ρίσκο μιας νέας επαγγελματικής κίνησης;

Αντίθετα. Είμαι άνθρωπος που ρισκάρει πάρα πολύ. Το να είμαι συνέχεια με τον αγαπημένο μου Μανώλη Καραντίνη( πρόκειται για τον καλύτερο δεξιοτέχνη στο μπουζούκι), και τους υπόλοιπους μουσικούς, είναι κάτι που μου λύνει τα χέρια, γιατί παίζουμε κομμάτια λαϊκά, που ο κόσμος τα αγαπάει. Αλλά δεν έμεινα εκεί, στο « Γυάλινο Μουσικό Θέατρο» έκανα μια παράσταση διαφορετική με ήχο ηλεκτρικό, σαν ένα ροκ καμπαρέ.

Και από τον Απρίλιο βγήκες «στους δρόμους»

( Γέλιο) Ήταν μια απόφαση της στιγμής, μια ιστορία τόσο όμορφη και ασυνήθιστη. Δεν μπορούσα να είμαι στην ίδια θέση του θεατή, να τσαντίζομαι με αυτά που συμβαίνουν μέσα μου, αλλά και στη χώρα μου και να είμαι στο καναπέ. Με φίλους μουσικούς βγήκαμε, και τραγουδούσαμε στους δρόμους της Αθήνας. Για μένα ήταν φάρμακο, και ο κόσμος το αγκάλιασε. Θέλαμε αυτό που ζήσαμε να το βγάλουμε προς τα έξω. Έτσι λοιπόν ξεκινήσαμε ένα ταξίδι σε όλη την Ελλάδα και στην Κύπρο.

Κρατάω αυτή την φράση που μόλις τώρα είπες « τσαντίζομαι με αυτά που συμβαίνουν μέσα μου», και το συνδέω με μία άλλη πρόσφατη δήλωση σου , ότι έχει κλείσει ο κύκλος σου σαν γυναίκα. Αντιμετωπίζεις την ζωή, και τον έρωτα με αίσθημα μελαγχολίας ή από την άλλη ως αυτογνωσία για τα χρόνια που δεν γυρνούν πίσω. Ποιο από τα δύο ισχύει;

Επειδή πάντα πίστευα πως η ζωή έχει περισσότερη φαντασία από μας, και πάρα πολλά πράγματα που έλεγα, όπως το « αυτό δεν πρόκειται να συμβεί», και τελικά το έβρισκα μπροστά μου, θέλω να το βουλώνω να μην λέω μεγάλες κουβέντες. Αλλά θεωρώ γελοίο μια γυναίκα της ηλικίας μου που κοντεύει τα 60 να κάθεται και να μιλάει για έρωτες. Το πάθος όμως δεν το αρνούμαι. Πάθος για τη ζωή για τη δημιουργία, το πάθος να μάθω την αλήθεια μου, να την προσεγγίσω ή να πετάξω πίσω μου το ψέμα.

Ας αφήσουμε τους νεότερους να μιλήσουν για έρωτες.

Αρκετοί, μεταξύ αυτών και ο Σταμάτης Κραουνάκης βλέπουν τους νέους σήμερα να κλείνονται στον εαυτό τους και να ερωτεύονται μέσα από τα πλήκτρα του υπολογιστή. Άλλαξε η έννοια του έρωτα;

Δεν άλλαξε η έννοια του έρωτα. Βλέπω νέους ανθρώπους δίπλα μου να έχουν αυτό το συναίσθημα, αυτό που άλλαξε είναι το σύστημα γύρω μας, που τα τελευταία 30 χρόνια θέλει να διαλύσει τους ανθρώπους, να τους απομονώσει, να τους αφοπλίσει, στήνοντας τους μπροστά σε μία τηλεόραση ή σε έναν υπολογιστή ή τρομοκρατώντας τους, με τον φόβο του διπλανού, με το φόβο της ανασφάλειας. Η κοινωνία δεν εξέθρεψε κινήματα πολιτισμού ή πολιτικά κινήματα, ούτως ώστε οι νέοι να συσπειρωθούν.

Η κοινωνική έκρηξη που επικρατεί στη χώρα θα μπορούσε να είναι το έναυσμα αυτής της συσπείρωσης?

Σαφέστατα και μπορεί να είναι. Είμαι και εγώ μαζί τους, αγανακτισμένη, από την ελληνική πολιτεία, που από την μεταπολίτευση και μετά κατάφερε να διαρρήξει και να διαλύσει την ελληνική κοινωνία σε όλα τα επίπεδα.

Η Ελλάδα είναι υπό κατοχή, και οι πολιτικοί μας οδήγησαν σε αυτή την κατάσταση. Ελάχιστοι ήταν αθώοι. Για αυτό και οι περισσότεροι που ανέλαβαν την εξουσία από το 74 και μετά διέφθειραν τον πολίτη με επιχορηγήσεις, με θέσεις, με υποσχέσεις, φάνηκε η ζωή μας να καλυτερεύει, αποκτήσαμε όλοι από δύo, τηλεοράσεις, αυτοκίνητα, αλλά όλο αυτό ήταν μια πλασματική ευμάρεια.

Ένα μέρος του πολιτικού κόσμου, άρχισε δειλά δειλά να συμμερίζεται λεκτικά τους αγανακτισμένους. Τι πιστεύεις ότι έγινε και άλλαξαν ξαφνικά, αισθάνθηκαν απειλή;

Περίμενε κανένας να συμβεί αυτό που βιώνουμε τα τελευταία 24ωρα στην Αθήνα?. Τους κατηγορήσανε ότι μιμούνται τους Ισπανούς, ο Πάγκαλος τους αποκάλεσε απρεπώς « νυφοπάζαρο», όμως το πλήθος που συγκεντρώθηκε στο Σύνταγμα και η σοβαρότητα με την οποίο το έκανε, πίεσε τους πολιτικούς. Κάποιοι από αυτούς τουλάχιστον άρχισαν να ντρέπονται, και να εγείρουν ζητήματα νομιμότητας. Το Κίνημα των Αγανακτισμένων μέσα στην φαινομενική ανομοιομορφία του, το πρώτο πράγμα που αναγνώρισε στον εαυτό του, ήταν το λάθος του να βουλιάζει όλα αυτά τα χρόνια στον καναπέ του, και αποφάσισε να αλλάξει. Το πού θα οδηγήσει όλο αυτό, από μας εξαρτάται, από το πόσο ενεργοποιημένοι θα είμαστε και όχι παθητικοί, Αυτό είναι το επόμενο βήμα. Το πρώτο είναι να είμαστε στο δρόμο. Θα προκύψουν λύσεις, και ας κάνουμε και λάθη, φτάνει να μην διαιωνιστεί αυτή η σαπίλα.

Μέσα από τη στέρηση μπορεί να ανθίσει ο πολιτισμός; γιατί υπάρχει διάχυτη η αίσθηση πως ο πολιτισμός τώρα στην Ελλάδα συρρικνώνεται.

Η κρίση πάντα γεννάει πολιτισμό, γιατί η τέχνη είναι παρηγορητική, και καθοδηγητική. Μέσα σε μεγάλες κρίσεις αισθάνομαι υποχρέωση να βγω και να συμπαρασταθώ στη πατρίδα μου, στο συνάνθρωπο μου, να βγω από τη μοναξιά μου, δεν θέλω να κρύβομαι στο σπίτι μου. Από την άλλη οι εξουσίες δεν επιδοτούν τον πολιτισμό. Οι εξουσίες επιδοτούν εκείνους τους φορείς οι οποίοι συνεχίζουν να αποκοιμίζουν τον κόσμο. Ένας σκεπτόμενος πολίτης θεωρείται εχθρός του συστήματος. Το θετικό είναι ότι στην Ελλάδα εξακολουθούμε να ακούμε σύγχρονες ωραίες μελωδίες νέων μουσικών, να βλέπουμε καλό θέατρο. Η τέχνη δεν σταματά να κινείται.

Την Κύπρο πώς την βιώνεις όταν έρχεσαι εδώ. Κάνεις βόλτες στις πόλεις, μιλάς με κόσμο, βλέπεις τα πράγματα να αλλάζουν ή να μένουν στάσιμα;

Αν και η κυβέρνηση σας είναι της αριστεράς, με λύπη μου διαπιστώνω πως τα πράγματα σε πολλά θέματα είναι θολά και ύπουλα. Παρατηρώ ότι εγκαταλείφθηκε η πολιτική του

« Όχι». Και αν σήμερα η Κύπρος είναι «ελεύθερη» το χρωστάμε πιστεύω στον Τάσσο Παπαδόπουλο.

Αυτό που επίσης είδα, περπατώντας στο κέντρο της Λευκωσίας, είναι κάτι που αρχίζει να θυμίζει Αθήνα. Πολλά μαγαζιά άδεια , πολλά « ενοικιάζεται» και ένα γκέτο μεταναστών στη παλιά πόλη. Μάλλον και εδώ συμβαίνει το ίδιο με την Αθήνα. Η κυβέρνηση να μην μπορεί με υγιή τρόπο να τους ενσωματώσει στην κοινωνία.

Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα « Αλήθεια» στις 19/6/2011

(Τα έσοδα από τις πωλήσεις των εισιτηρίων της παράστασης στις 16 Ιουνίου στήριξαν τον Παγκύπριο Σύνδεσμο Καρκινοπαθών και Φίλων)

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ του Τέρενς Μάλικ Κριτική Ιάκωβου Γωγάκη 2.5 /5

Ο Μπραντ Πιτ και ιδιαίτερα η συμπρωταγωνίστρια του Τζέσικα Τσαστέιν, κράτησαν πάνω τους το έργο, ενώ αντίθετα η υψηλού επιπέδου, art αισθητική του σκηνοθέτη βρέθηκε στο περιθώριο μιας χαοτικής αφήγησης. Ρόλος μόνο λίγων λεπτών για τον Σον Πεν.

Το έργο για περίπου 30 λεπτά βρίσκεται σε μία συνεχή εναλλαγή εικόνων της φύσης και των ανθρώπων. Μπροστά στον ανθρώπινο πόνο του θανάτου, της απώλειας και της ανθρώπινης δυστυχίας, ο Μάλικ θα υψώσει ένα υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικό τοίχος, τόσο έντονο, που θα μπορούσε για πολύ λίγο να συγκριθεί με την "Οδύσσεια" του Κιούμπρικ. Όλα τα φυσικά στοιχεία  περνούν από μπροστά μας, το ζωικό βασίλειο εναλλάσσεται με την έρημο, η λάβα με τον κόσμο του νερού και της θάλασσας, από την γη στον ουρανό, σε μια άκρως σουρεαλιστική-κινηματογραφική απεικόνιση, του δίπολου που απασχολεί πολύ έντονα αρκετούς σκηνοθέτες (Τρίερ, Ράμσει, Νάιτ Σιάμαλαν): ανθρώπινη ζωή και φυσικό περιβάλλον.

Το " Δέντρο της Ζωής " ξεφεύγει από τα ντοκιουμενταρίστικα πλάνα περίπου στο ημίωρο και κάπου εκεί ξεκινά η ιστορία (τοποθετημένη στο 1950) μιας αμερικάνικης παραδοσιακής οικογένειας, με τον πατέρα (Μπραντ Πιτ) να προσπαθεί με αυταρχικά μέσα να επιβάλει τον δικό του τρόπο διαπαιδαγώγησης των τριών αγοριών του. Πειθαρχία, σεβασμός στην ιεραρχία της οικογένειας, προσπάθεια εμπέδωσης φαλλοκρατικών απόψεων και θρησκευτική προσήλωση. 

Αντίθετα, η μητέρα (Τζέσικα Τσάστεϊν), πίσω από την σιωπή της, την φαινομενική υποταγή της και την έντεχνη ισορροπία που διατηρεί, προφανώς για να μην τιναχτούν όλα στον αέρα, μεταδίδει στα παιδιά της την έννοια της πραγματικής αγάπης, της κατανόησης και της συμπόνιας. Μια στιγμιαία «απειθαρχία» του μεγαλύτερου παιδιού προς τον πατέρα του, θα ανοίξει ουσιαστικά τον «ασκό του Αιόλου».

Ίσως ο τρόπος που παρουσιάζουμε την υπόθεση να είναι απλοποιημένος, γιατί πράγματι η ταινία είναι τόσο περίπλοκη που ούτε ο ίδιος ο παραγωγός της δεν γνώριζε στην συνέντευξη τύπου που ακολούθησε την πρώτη προβολή της στο Φεστιβάλ Καννών τα ακριβή νοήματα που ήθελε να περάσει ο σκηνοθέτης.

Ο 68 χρονος Μάλικ, καθηγητής πανεπιστημίου και μελετητής της φιλοσοφίας του Χέγκελ και στις 4 ταινίες του (Days of Heaven, Badlands, The New World και Λεπτή Κόκκινη Γραμμή) ασχολείται με το πνεύμα, την πίστη και την θρησκεία μέσα στο πλαίσιο του Αμερικανικού Ονείρου. Με το " Δέντρο της Ζωής " περιπλέκει οπτικά τις δύσκολες έννοιες, με μια ιστορία που επί της ουσίας είναι ξεκομμένη από την αρχή και το τέλος του έργου.

Από την άλλη, τεχνικά δείχνει στο κοινό ένα είδος υπεροψίας. Χρησιμοποιεί την κάμερα με ιδιαίτερη φαντασία, θέλοντας να δημιουργήσει -και το καταφέρνει- ένα εικαστικό υπερθέαμα, αλλά όλο αυτό περισσότερο κινείται στη σφαίρα του εντυπωσιασμού, παρά της ουσίας.

Αποτίμηση 64ου Φεστιβάλ Καννών. Όλα τα βραβεία

Η  φιλοσοφική ταινία « Το Δέντρο της Ζωής» του Αμερικανού Σκηνοθέτη Τέρενς Μαλικ, με πρωταγωνιστή τον διάσημο ηθοποιό, έφυγε με το Μεγάλο Βραβείο

Του ΙΑΚΩΒΟΥ ΓΩΓΑΚΗ

Μετά από κάθε μεγάλη διοργάνωση, αρχίζει η συζήτηση, όχι της αποτίμησης, αλλά της μεμψιμοιρίας για το κατά πόσον άξιζαν τις διακρίσεις και τα βραβεία τα διαγωνιζόμενα φιλμ, σε μια ατέρμονη και άνευ ουσιαστικού λόγου συζήτηση.

Έτσι και φέτος στις Κάννες, μονοπώλησε την τελευταία μέρα του Φεστιβάλ ο Χρυσός Φοίνικας που απονεμήθηκε στο διχαστικό φιλμ « Το Δέντρο της Ζωής» του Τέρενς Μάλικ,  και βέβαια η απονομή βραβείου, στην ηθοποιό Κίρστεν Ντανστ  για την ερμηνεία της στην Μελαγχολία του « ανεπιθύμητου» για την ακρότητα των λόγων του Λαρς Φον Τρίερ.

Τα τελικά αποτελέσματα θα μπορούσε κάποιος κακοπροαίρετος να ισχυριστεί πως διατηρούν την ισορροπία και ικανοποιούν τους πάντες. Εν μέρει αυτό είναι αληθές, το σημαντικότερο δεν είναι αν ο Μάλικ αξιολογήθηκε  ένα βήμα πιο πάνω από τους αδερφούς Νταρντέν τον Καουρισμάκι, και τον Τσειλάν. Σε όλους τους χώρους, και σε αυτόν της τέχνης οι προσωπικές συμπάθειες, και η υποκειμενικότητα του «κρίνεσθαι» υφίσταται και είναι υπαρκτή.

Το σημαντικότερο όμως είναι τι γίνεται όταν εμφανίζονται πρόσωπα που προκαλούν λεκτικά, όπως ο Δανός Τρίερ.

Δήλωσε συμπάθεια για τον Χίτλερ και τους ναζί, η πρώτη αμηχανία των διοργανωτών ακολούθησε την απόφαση τους να τον χαρακτηρίσουν ανεπιθύμητο.

Δημιουργήθηκαν μεταξύ δημοσιογράφων και ανθρώπων της 7^ης τέχνης δύο στρατόπεδα. Όσοι ζήτησαν εξαρχής την τιμωρία του, και όσοι χαρακτήρισαν υποκρισία, το να μιλάμε για ελευθερία του λόγου και να την καταδικάζουμε ταυτόχρονα.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη η τέχνη δεν πρέπει να έχει όρια και ορθά η ταινία « Μελαγχολία» δεν αφαιρέθηκε από το διαγωνιστικό τμήμα.

Από την άλλη οι διοργανωτές δεν είχαν άλλη επιλογή. Σε περίπτωση που άφηναν ατιμώρητο τον Τρίερ θα έδιναν το μήνυμα σε οποιονδήποτε ήθελε να εκμεταλλευτεί το βήμα του Φεστιβάλ, να εμφανίζεται, να κάνει το κομμάτι του, και όλη αυτή η κατάσταση να φθείρει σιγά σιγά τον θεσμό. Άλλωστε στις Κάννες πίσω από τις διασημότητες , και την χλιδή,  στοιχείο που προβάλλεται από τα μέσα του κόσμου, είναι παρούσα όλη η κινηματογραφική βιομηχανία του πλανήτη. Από την Αμερική, την Αφρική μέχρι και την Κύπρο. Παράλληλες δραστηριότητες, και ημερίδες που καταπιάνονται με τον ρατσισμό, την πολιτική,

την σεξουαλικότητα, την μετανάστευση. Αποτελεί  ένα φόρουμ ταινιών, σκέψης και ιδεών με ιστορία 70 χρόνων. Η μη τιμωρία του Τρίερ θα έδινε την εντύπωση πως πρόκειται για θεσμό « ξέφραγο αμπέλι».

Χρυσός Φοίνικας Στο « Δέντρο της Ζωής» ,  πρωταγωνιστεί  ο Μπράντ Πίτ (ο οποίος είχε και ρόλο χρηματοδότει), και τον Σον Πεν σε μικρό ρόλο, αλλά η ιδέα και η σκηνοθεσία του έργου ανήκει στον Αμερικάνο Τέρενς Μάλικ, ο οποίος κάνει μία ταινία κάθε δέκα χρόνια.

Όπως γράψαμε κατά την διάρκεια του Φεστιβάλ ο Μάλικ που χαρακτηρίζεται για μια οπτική, υπαρξιακή και μεταφυσική σε όλες του τις ταινίες, όπως επί παραδείγματι στην « Λεπτή Κόκκινη Γραμμή ή στις Μέρες Παραδείσου»,  προσπαθεί και εδώ να κάνει την υπέρβαση. Προσφέρει εικαστικό θέαμα πολύ υψηλών διαστάσεων, που μας φέρνει στο μυαλό, Κιούπρικ, Ταρκόφσκι και Παζολίνι, αλλά πιστεύουμε πως χάθηκε στην υπερφίαλη και χαοτική οπτική αφήγηση του, ξεκομμένη από την πλοκή του έργου.

Ο σκηνοθέτης απείχε από την απονομή   του βραβείου και τον εκπροσωπούσε ένας από τους παραγωγούς του, ο Μπιλ Πόλαντ.

«Είναι δύσκολο να παίρνεις τη θέση ενός γίγαντα», δήλωσε ο Πόλαντ όταν ανέβηκε για να παραλάβει το βραβείο, ενώ εξήγησε ότι ο Μάλικ «είναι γνωστό ότι είναι συνεσταλμένος και διακριτικός».

Γυναικεία Ερμηνεία Εξέπληξε  η κριτική επιτροπή, όταν δεν δίστασε να βραβεύσει την 29 χρονη Κίρστεν Ντανστ  πρωταγωνίστρια στην ταινία του Λαρς Φον Τρίερ « Μελαγχολία », ο οποίος όπως αναφέραμε χαρακτηρίστηκε ανεπιθύμητο πρόσωπο από την διοικούσα επιτροπή του Φεστιβάλ,  για τις απροκάλυπτες δηλώσεις στήριξης στους Ναζί.

 Βέβαια τίθεται ένα θέμα. Η απόφαση αυτή έχει να κάνει αμιγώς με το ζήτημα της υποκριτικής υπεροχής της συγκεκριμένης ηθοποιού, ή θέλησαν να αποδείξουν πως  πρέπει να υπάρχει διαχωρισμός του καλλιτεχνικού μέρους  από ότι έχει να κάνει με πρόσωπα και πράγματα.

Ανδρική Ερμηνεία Αναμφίβολα το έργο που άρεσε στου πάντες. Πρόκειται για το μαυρόασπρο και βουβό φίλμ του Γάλλου Μισέλ Χαζανιβίσιους « The Artist » που προστέθηκε στις υπόλοιπες ταινίες του διαγωνιστικού τμήματος την τελευταία στιγμή. Ο πρωταγωνιστής του, ο Γάλλος Ζαν Ντιζαρντεν άξιζε το βραβείο και ήταν φαβορί στην συγκεκριμένη κατηγορία.

Όλα τα βραβεία

·       Χρυσός Φοίνικας: στην ταινία «Το δέντρο της ζωής» του Τέρενς Μάλικ ·       Βραβείο γυναικείας ερμηνείας: Κίρστεν Ντανστ για την ταινία «Μελαγχολία» του Λαρς φον Τρίερ ·       Βραβείο ανδρικής ερμηνείας: Ζαν Ντιζαρντέν για την ταινία «Ο καλλιτέχνης» του Μισέλ Χαζαναβίσιους ·       Βραβείο σκηνοθεσίας: στον Δανό Νίκολας Γουάιντινγκ Ρεφν για την ταινία του «Drive» ·       Βραβείο της Επιτροπής: στην ταινία «Αστυνομία» της Μαϊβέν Λε Μπέσκο ·       Μέγα Βραβείο: εξίσου στις ταινίες, «Το αγόρι στο ποδήλατο» των Βέλγων αδερφών Νταρντέν και «Κάποτε στην Ανατολία» στον Τούρκο Νούρι Μπίλγκε Τσεϊλάν ·       Βραβείο σεναρίου: στον ισραηλινό Τζόζεφ Σένταρ για την ταινία «Υποσημείωση» ·       Βραβείο Χρυσής Κάμερας: «Las Acacias» του Αργεντινού Πάμπλο Τζιορτζιέλι, που προβλήθηκε στο πλαίσιο της Εβδομάδας της Κριτικής. ·       Καλύτερη ταινία μικρού μήκους «Cross Country» της Μαρίγια Βρόντα Βραβεία της Διεθνούς Ενωσης Κριτικών ·       Διαγωνιστικό τμήμα: «Χάβρη» του Άκι Καουρισμάκι ·       Ένα κάποιο βλέμμα»: «Ο υπουργός» του Πιέρ Σέλερ Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών»/ «Εβδομάδα της Κριτικής»: ·       «TakeShelter» του Τζεφ Νίκολς Οικουμενικά Βραβεία ·       Καλύτερης ταινίας: «This Must Be the Place» του Πάολο Σορεντίνο ·       Ειδικές μνείες: «Χάβρη» του ΆκιΚαουρισμάκι και «Και τώρα πού πάμε;»της Ναντίν Λαμπάκι

Στα χέρια του Μπραντ Πιτ ο Χρυσός Φοίνικας των Καννών

Συνέντευξη με τον σκηνοθέτη του " Μαχαιροβγάλτη" Γιάννη Οικονομίδη στον Ι. Γωγάκη

ΤΟ ΣΙΝΕΜΑ ΘΕΛΕΙ ΣΤΟΧΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ, ΔΕ ΞΕΠΗΔΑ ΤΥΧΑΙΑ

"Είναι πραγματικά ασύλληπτο το γεγονός πως φτάσαμε στην εποχή που η ανθρώπινη ύπαρξη αντιμετωπίζεται σαν πράγμα"

 "Πρέπει να κάνουμε ταινίες που να στέκονται ισάξια με τις Ευρωπαϊκές, ακόμα και αν είμαστε «βιοτέχνες» του κινηματογράφου"

Του Ιάκωβου Γωγάκη

Το 2002 μια ταινία με τίτλο « Σπιρτόκουτο» έμελλε να βρεθεί μέσα σε διασταυρούμενα πυρά. Πολλοί την λάτρεψαν και την κατέταξαν στις καλύτερες ελληνικές ταινίες των τελευταίων δεκαετιών. Άλλοι πάλι την έστελναν μαζί με τον σκηνοθέτη της, στο πυρ το εξώτερων. Οκτώ χρόνια μετά, ο Κύπριος Γιάννης Οικονομίδης παρουσίασε στον τόπο καταγωγής του την πιο πρόσφατη του ταινία, τον « Μαχαιροβγάλτη » στο πλαίσιο του πετυχημένου Κινηματογραφικού Φεστιβάλ « Μέρες Κύπρος 2011» κερδίζοντας το βραβείο καλύτερης ταινίας.

Συναντήσαμε τον 44χρονο σκηνοθέτη στο πατρικό του σπίτι στη Λεμεσό, λίγο πριν αναχωρήσει για την Αθήνα, έτοιμο να συνεχίσει το δημιουργικό του έργο έχοντας την ιδέα για την τέταρτη μεγάλου μήκους ταινία του.

"
Ο « Μαχαιροβγάλτης» θέλει ακριβώς να δείξει το που πάει η σύγχρονη βία και οι νέες μορφές της"

Ενώ φαινομενικά υπάρχουν  διαφορές με το «Σπιρτόκουτο» και με την « Ψυχή στο Στόμα », στον «Μαχαιροβγάλτη» το διακύβευα παραμένει το ίδιο. Αναδεικνύεις μια άλλη πτυχή της ίδιας κατηγορίας ανθρώπων. Τι είναι αυτό που σε τραβάει να ασχολείσαι με τα ίδια πρόσωπα;

Στον « Μαχαιροβγάλτη » με προβλημάτισαν διαφορετικά θέματα. Ήθελα να δείξω την βιαιότητα που κουβαλάει ο Έλληνας μέσα του, και την ατιμωρησία, αποτέλεσμα της ανυπαρξίας κράτους.

Από την άλλη ασχολούμαι και στις τρεις ταινίες που ανέφερες, με αυτούς τους ανθρώπους γιατί είναι ο κόσμος που γνωρίζω, μπορώ να μιλήσω τη γλώσσα τους και να τους αισθανθώ καλύτερα.

Δια γυμνού οφθαλμού μπορεί να αντιληφθεί κανείς διαφορές και στο τεχνικό κομμάτι.

Χρησιμοποίησα Red Camera στον «Μαχαιροβγάλτη» αν εννοείς αυτό. Και το αποτέλεσμα με άφησε απόλυτα ικανοποιημένο. Γενικά προσέχω ιδιαίτερα τα τεχνικά ζητήματα, εικόνα, ήχο, και το sound design, γιατί το σινεμά δεν είναι μόνο περιεχόμενο είναι και φόρμα, δηλαδή πρέπει να κάνουμε ταινίες που να στέκονται ισάξια με τις Ευρωπαϊκές, ακόμα και αν είμαστε «βιοτέχνες» του κινηματογράφου.

Στο πρόσφατο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης ακούστηκε η άποψη πως δημιουργείτε ελληνικό ρεύμα κινηματογράφου, κάτι ανάλογο με το ρουμάνικο νέο ρεύμα, με την νουβελ βαγκ. Είμαστε « βιοτέχνες» ακόμα, ή κάτι αλλάζει στο ελληνικό σινεμά;

Αυτά είναι υπερβολές για να τονωθεί το ελληνικό ηθικό εν μέσω κρίσης. Δεν υπάρχει ρεύμα. Η παραγωγή ταινιών παραμένει στα ίδια επίπεδα τα τελευταία χρόνια. Αν μια ταινία επιλεγεί σε κάποιο φεστιβάλ αρχίζουμε τους πανηγυρισμούς, ότι κάτι αλλάζει στον ελληνικό κινηματογράφο. Κάνουμε την τρίχα τριχιά. Το ότι γίνεται μια προσπάθεια μέσα σε δύσκολες συνθήκες αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουμε, αλλά ως εκεί.

«Θα την σφάξω σαν κουνέλι και θα βγω να παίξω μπάλα»

Συζητήσεις επί συζητήσεων για τον φόνο που διαπράττει ο Νίκος στο έργο. Για ένα μέρος του κοινού ήταν η λύτρωση του πρωταγωνιστή από τον συνεχή εξευτελισμό του θείου του. Για κάποιους άλλους ο φόνος δεν είχε αιτία και αφορμή. Η αλήθεια είναι κάπου στη μέση;

Η αλήθεια δεν είναι στη μέση. Ήταν ένας φόνος ρηχός, επιφανειακός, καθαρά εγωισμού, μια κωλοπαιδαρίστικη κίνηση. Ο Νίκος ένιωσε θιγμένος από την συμπεριφορά του θείου του και την ώρα που έτρωγε πασατέμπο αποφάσισε να τον βγάλει από την μέση. Τον έφαγε για πλάκα, και αυτό το βλέπουμε να γίνετε και έξω στους δρόμους όχι μόνο στις ταινίες.

Εντάξει αλλά πάντα γινότανε, και στον κινηματογράφο έχουν καταγραφεί φόνοι είτε από ερωτικό πάθος ή από μια στιγμή που θα θολώσει το μυαλό. Τι πιστεύεις ότι διαφοροποιεί την βία σήμερα σε σχέση με το παρελθόν;

Ο « Μαχαιροβγάλτης» θέλει ακριβώς να δείξει το που πάει η σύγχρονη βία και οι νέες μορφές της, όχι μόνο στην Ελλάδα. Βλέπουμε να σκοτώνουν, γιατί κάποιος τους κοίταξε στραβά, ή ακόμα και για διασκέδαση. Σε σχολεία στην Αμερική και στην Ευρώπη η παιδική βία βρίσκεται σε έξαρση. Στην Ελλάδα είναι κάτι πρωτόγνωρο, κάποτε υπήρχε το κίνητρο, σήμερα ισχύει αυτό που έλεγε ο Πανούσης «Θα την σφάξω σαν κουνέλι και θα βγω να παίξω μπάλα». Η καινούργια βία έχει απαξιώσει και το νόημα της ίδιας της ζωής.

Που θα μπορούσε να οδηγήσει η βία στην Ελλάδα; Βλέπεις να οδηγούμαστε σε μια μορφή ήπιας επανάστασης;

Η Ελλάδα είναι η χώρα της ατιμωρησίας και της διάλυσης, αλλά μεταξύ όλων των άλλων οι άνθρωποι έχουν και υπαρξιακό κενό. Σε επανάσταση όχι, αλλά σίγουρα αυτό που θα δούμε θα είναι πρωτόγνωρο από δω και πέρα.

Η μορφή καθημερινής βίας που εξελίσσεται στη χώρα, θα οδηγήσει στο χάος. Είναι πραγματικά ασύλληπτο το γεγονός πως φτάσαμε στην εποχή που η ανθρώπινη ύπαρξη αντιμετωπίζεται σαν πράγμα.

"Ο γολγοθάς της χρηματοδότησης"

Η οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα συμπαρέσυρε φέτος και το σινεμά, μεγάλη πτώση στα εισιτήρια, εταιρείες διανομής στο όριο του οριστικού κλεισίματος. Τι πραγματικά φταίει;

Θα πρέπει να το πάρουμε απόφαση. Οι νέοι απομακρύνονται από τις αίθουσες γιατί ο κόσμος τους βρίσκεται μέσα στο ίντερνετ και δεν είμαι αισιόδοξος ότι θα επιστρέψουν σύντομα. Το κατέβασμα ταινιών και γενικότερα η πειρατεία έτσι όπως οδηγείτε το πράγμα, θα μας εξοντώσει όλους.

Χρειάζεται φαντασία και προσπάθεια να βρεθούν τρόποι στην Ελλάδα για να επιζήσει ο κινηματογράφος.

Από την άλλη όλο και πιο σπάνια βλέπεις μια καλή ταινία όσον αφορά τη γλώσσα και την ποιότητα. Δεν διανύουμε τις μεγάλες δεκαετίες του 40,50 και 60, αλλά δεν είναι λόγος για να μην βλέπουμε ταινίες. Υπάρχουν και σήμερα « έργα τέχνης».

Θα έβαζες χρήματα από τη τσέπη σου για να χρηματοδοτήσεις την ταινία σου;

Ναι, αν είχα θα βάζα, αλλά δεν έχω. Tο «Σπιρτόκουτο» το 2002 μαζί με όλα τα άλλα το χρηματοδότησα, και από τότε ακόμα πληρώνω, δεν είναι απλό αυτό, είναι ένας  γολγοθάς που τον τραβάμε όλοι στην Ελλάδα  κάθε φορά που βρισκόμαστε στη δημιουργική φάση να παράγουμε έργο. Σκέψου πως έχω βρει την ιστορία της επόμενης μου ταινία και θα είμαι στην αναμονή δεν ξέρω για πόσο, λόγω της δυσκολίας εξεύρεσης των χρημάτων.

Στασιμότητα ή βήματα μπροστά στον Κυπριακό Κινηματογράφο;

Στην Κύπρο γίνονται ταινίες, υπάρχουν νέοι άνθρωποι,  δημιουργικά άτομα που θέλουν να προσφέρουν. Ταυτόχρονα, υπάρχει το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού

που ασκεί σοβαρή πολιτική και προωθεί όπως μπορεί το σινεμά, στηρίζει τους νέους δημιουργούς. Το σινεμά θέλει στόχευση  και πολιτική άποψη, δεν ξεπηδά τυχαία και στη Κύπρο υπάρχει και στόχευση και πολιτική άποψη.

Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα " Αλήθεια" Κύπρου το Σάββατο 23/4/2011)

"Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΡΩΕΙ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ" Συνεντευξη Λυδίας Κονιόρδου στον Ιάκωβο Γωγάκη

ΛΥΔΙΑ ΚΟΝΙΟΡΔΟΥ

Η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της

«Αυτοί που μας κυβερνούν,  θα δυστυχήσουν,  αν δεν αντιληφθούν πως οι πεινασμένες μάζες  δεν θα χουν άλλη επιλογή από το να ξεσηκωθούν, και θα  έρθει η στιγμή που θα απειλήσουν τα κάστρα τους».

Του Ιάκωβου Γωγάκη

Κάτι τέτοιες «περίεργες μέρες» που η πολιτιστική ενημέρωση περιορίζεται δραματικά από τις φυλλάδες, κάτι τέτοιες μέρες που βλέπουμε τους πολιτικούς μας « ταγούς» να συνωστίζονται για μια συνέντευξη, για να πουν τι? τα ίδια και τα ίδια, ε τότε είμαι πραγματικά τυχερός. Η πρόσωπο με πρόσωπο συνάντηση με την σπουδαία Ελληνίδα ηθοποιό Λυδία Κονιόρδου  εξελίχθηκε σε μια απρόσμενη αλληλοεξομολόγηση.

Αφορμή, η παράσταση « Κυρία Κούλα», η νουβέλα του Μένη Κουμανταρέα που παιζότανε πέρσι στο θέατρο Καρόλου Κουν και παρουσιάστηκε στο Θέατρο Παλλάς στη Λευκωσία και στο Ριάλτο στη Λεμεσό αλλά και η « Τρισεύγενη» του Κωστή Παλαμά, έργο που σκηνοθέτησε η Λυδία Κονιόρδου και  βρίσκεται αυτή την περίοδο στη σκηνή του Εθνικού Θέατρου της Αθήνας

Ο Κουμανταρέας έγραψε την « Κυρία Κούλα» λίγους μήνες μετά την μεταπολίτευση.

Δηλαδή το χρονικό σημείο της πολιτικής αλλαγής στην Ελλάδα, για να μιλήσει για έναν παράνομο έρωτα.  Τα διαχρονικά μηνύματα του έργου ήταν αυτά που ώθησαν τον Νίκο Μαστοράκη να το τοποθετήσει στο σήμερα? Υπάρχουν και άλλοι λόγοι?

Ναι η μεταπολίτευση ήταν συνεχώς μέσα σε διαδηλώσεις, αλλά και τώρα στην Ελλάδα συμβαίνει αυτό, από άλλη αιτία  Ο Κουμανταρέας επέλεξε να δει έναν μικρόκοσμο δυο ανθρώπων μέσα στα πλαίσια αυτής της αναταραχής, χρησιμοποιώντας μια σύμβαση μιας κοινότυπης ιστορίας, για να ξεδιπλώσει την βαθύτερη ανάγκη της ανθρώπινης ψυχής να συναντήσει και να ενωθεί με μια άλλη ψυχή. Πέρα από συμβάσεις, ρόλους κοινωνικούς και κοινωνικά συμβόλαια. Δύο άνθρωποι ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες, αλλά υπάρχει κάτι που τους ενώνει. Και δεν είναι το σεξουαλικό. Είναι περισσότερο το να επικοινωνήσουν, να ζήσουν μια στιγμή ελευθερίας, αποδεσμευμένης από όλα αυτά που φυλακίζουν τη ζωή μέσα από τις καταστάσεις που ζούμε.

Από το 1975 μέχρι σήμερα θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς πως έχουν υπάρξει αλλαγές των ανθρώπινων συμπεριφορών. Αυτές δεν αναιρούνται όταν τοποθετούμε το έργο στο τώρα?

Παραδείγματος χάριν, υπάρχει μεγαλύτερη εξοικείωση με την ιδέα ενός διαζυγίου, όταν οι άνθρωποι βλέπουν πως ο γάμος τους βρίσκεται σε αδιέξοδο.

Δεν θα συμφωνούσα. Νομίζω, δεν έχουν αλλάξει στην ουσία ριζικά οι καταστάσεις μέσα σε τρεις δεκαετίες. Αυτή η γυναικά( η Κούλα) εργάζεται.

Έχει μια άνεση. Δεν είναι εύκολο με άντρα και παιδιά να πάρει μια τέτοια απόφαση.

Αλλά και το διαζύγιο, αν ήθελε θα μπορούσε να το πάρει και το 75 που και τότε  ήταν κάτι δεδομένο. Απλώς σήμερα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε περισσότερα, να είμαστε λίγο πιο συνειδητοποιημένοι και προσγειωμένοι στη σκληρή πραγματικότητα, έχουν χαθεί οι ιδεολογικές ψευδαισθήσεις και αναζητούμε νέες αξίες. Η απελευθέρωση της ψυχής δεν έχει αλλάξει, γιατί κάθε εποχή έχει τις συμβάσεις της, και μέσα σε αυτές τις συμβάσεις ο άνθρωπος βάζει υποθήκη τη ψυχή του.

Νομίζω ότι η «Κουλα», στο έργο έχει ένα διχασμό, όπως όλοι μας οι άνθρωποι έχουμε διχασμό στη ζωή μας. Ξέρει πολύ καλά ότι έχει δημιουργήσει το κάστρο της, τις άμυνες της, το ασφαλές της λιμάνι, που δε θέλει να το διακινδυνεύσει.

Όχι μόνο γυναίκες αλλά και άντρες έχουν μια δεύτερη σχέση Δεν είναι λύση πάντα το διαζύγιο. Πολλές φορές η ύπαρξη μιας διπλής ζωής είναι αναγκαία για να θρέψει ο άνθρωπος και ένα άλλο του κομμάτι, του το οποίο έχει και αυτό ανάγκη να τραφεί. Δε λέω ότι είναι σωστό η όχι

Η ηρωίδα είναι φαινομενικά συντηρητική. Κάπου το λέει και η ίδια. Μιλάει διαρκώς για τον κοινωνικό της περίγυρο, για τον άντρα και τα παιδιά της αλλά υπάρχουν στιγμές που φαίνεται να μην το πιστεύει, να θέλει να ξεφύγει από τις συμβάσεις, και ο νεαρός φοιτητής να είναι η αφορμή. Έχει αυτογνωσία της κατάστασης της?

Η  πρωταγωνίστρια μέσα στην μοναχικότητα και την συντηρητικότητα της, μπερδεύει τις αναστολές της και ζει κάτι το οποίο δε μπορεί να ελέγξει, αλλά και πάλι επιστρέφει στη συνήθεια της, στους ρόλους και στις συμβάσεις. Της μάνας και της συζύγου. Και ο Μίμης έχει τις δικές του αναστολές. Δύο άνθρωποι που δεν είναι δυστυχισμένοι, δεν πάσχουν, αλλά βιώνουν έναν διχασμό. Θέλουν να κάνουν την υπέρβαση Μπορεί να έχουν αυτογνωσία της κατάστασης, αλλά λειτουργούν όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, με το βασανιστικό δίλλημα: Τα τινάζουμε όλα στον αέρα και ακούμε αυτό που λέει η καρδιά μας προς την ελευθερία και στο άγνωστο? η  κρατάμε την ασφάλεια μας, εκεί, που είναι  όλα πιο συντηρητικά και πιο προστατευμένα.

Το να είναι κανείς στη πρώτη γραμμή του αρχαίου δράματος, ρόλοι όπως αυτός της « Κούλας» θεωρούνται μια εύκολη ερμηνευτικά υπόθεση?

Όχι, γιατί το μεγάλο βρίσκεται μέσα στο μικρό, και το μικρό μέσα στο μεγάλο.

Έτσι επιθυμώ να πορεύομαι όλα αυτά τα χρόνια ακολουθώντας τη φράση του Ελύτη » Αυτός ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας ». Τίποτα δεν είναι μικρό, αν μπορεί κανείς να διαβλέψει μέσα από το μικρό αυτό που του συμβαίνει… το μεγάλο. Σε αυτό το έργο είδα την σύνδεση των μεγάλων ρόλων με τις ποιητικές δημιουργίες των μεγάλων ποιητών. Η « Κούλα» θα μπορούσε να είναι η « Φαίδρα»

Θα μπορούσε  όμως να είναι και η «Τρισεύγενη» του Παλαμά

Βεβαίως,  μα και η Τρισεύγενη αυτό είναι ακριβώς. Θέλει να βιώσει την ελευθερία της πιο πέρα από την τακτοποίηση των κλειστών τοίχων του σπιτιού.

Είναι ένα κείμενο που αγγίζει τον καθένα. Όλοι θέλουμε να « πετάξουμε ελεύθερα», και αυτό περιορίζεται, γιατί υπάρχει ο φόβος και η ανασφάλεια. Ο άνθρωπος είναι ένα γυμνό πλάσμα που θέλει να προστατεύεται .

Η αρχαία τραγωδία είναι ένα είδος θεάτρου ανεξάντλητο όσον αφορά την οπτική που θα μπορούσε να την προσεγγίσει ένας σκηνοθέτης, αλλά και ένας ηθοποιός. Ερμηνεύσατε όλους τους μεγάλους ρόλους, Υπάρχει ακόμα το κίνητρο της ενασχόλησης με το συγκεκριμένο είδος θεάτρου ?

Ασφαλώς και υπάρχει. Θα συμφωνήσω επίσης ότι είναι ανεξάντλητο, γιατί πολύ απλά δεν γνωρίζουμε πως παιζόταν το αρχαίο δράμα. Δεν ξέρουμε πως ακουγόταν η αρχαία γλώσσα. Το εκπληκτικό είναι πως η κάθε γενιά μέσα από τις δικές της ευαισθησίες,  τους δικούς της κώδικες ,ανακαλύπτει τη σκηνική γλώσσα για να ζωντανέψει αυτά τα κείμενα. Υπάρχει μια διαρκής συνέχεια, μια εξέλιξη.

Η μελέτη του αρχαίου δράματος στον εικοστό και εικοστό πρώτο  αιώνα, έδωσε σε μας την δυνατότητα να δούμε πρόσωπο με πρόσωπο την διαδρομή όλης της νεοελληνικής δημιουργίας, και να βρεθούμε μπροστά στη διαχρονική σχέση του αρχαίου δράματος με αυτό που είμαστε σήμερα. Και για μένα προσωπικά εξακολουθεί να είναι μία πρόκληση.

Παρόλα αυτά πολλοί θεατές δυσκολεύονται να αποδεχτούν τις διαφορετικές «αναγνώσεις» των κλασσικών έργων. Τι εξήγηση δίνετε?

Πιστεύω έχει να κάνει απολύτως με την παιδεία μας. Από τη στιγμή που δεν έχουμε γνώση πως παιζόταν το αρχαίο δράμα, πως μπορεί να κρίνει κανείς αν υπάρχει μια δεδομένη φόρμα στο πως πρέπει να ανεβαίνει η αρχαία τραγωδία. Αυτός που λέει πως ξέρει είναι αμαθής και απληροφόρητος.

Ίσως να υπάρχει εξιδανίκευση για τον Αρχαίο Ελληνικό Πολιτισμό και απ’ εκεί να πηγάζει η μη αποδοχή του μη τετριμμένου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι αντιδράσεις για την «Μήδεια» του Βασίλιεφ το 2008

Τους Αρχαίους τους φανταζόμαστε ιδανικούς, ότι ζούσαν σε μια ιδεώδη κατάσταση. Δεν είναι έτσι. Είχαν ελαττώματα, δυσκολίες και προβλήματα, όπως έχουμε και εμείς σήμερα. Υπήρχε όμως και σύγκρουση και πάλη ιδεών. Μάθαμε τη διαλεκτική από τον Μαρξ αλλά η διαλεκτική προϋπήρχε,  στον Ηράκλειτο και στον Αισχύλο. Είχαν εφαρμόσει στη πράξη αυτό που σήμερα το ξεχνάμε και είναι καθοριστικό στοιχείο στη δημοκρατία. Ο διάλογος. Ήταν στοιχείο της δημοκρατίας οι αντίθετες απόψεις.

Σήμερα υπάρχει ένας αλληλοσπαραγμός, δεν έχουμε συνειδητοποιήσει τη συνύπαρξη των αντιθέτων, και αυτός πιστεύω είναι ο λόγος που κάποιοι αντιδρούν. Αλλά θα πρέπει να ξέρουμε πως υπάρχει και ένα κομμάτι του κοινού ανοιχτό να δεχτεί το καινούργιο.

Η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της, ή τα παιδιά της τρώνε την Ελλάδα.

Η Ελλάδα τρώει τα παιδιά της. Ένα από τα ελαττώματα του λαού μας είναι ο φθόνος,

τον οποίο αν δε μπορέσουμε να τον ξεπεράσουμε, ανακυκλώνοντας τη μιζέρια, την εκδικητικότατα, να στέλνουμε τα εκλεκτά μας παιδιά στην εξορία και να τα λασπολογούμε,  ε τότε δεν πρόκειται να σηκώσουμε κεφάλι. Πρέπει να δει ο καθένας από μας την προσωπική του ευθύνη.

Η προσωπική ευθύνη είναι αναπόφευκτα δεδομένη, αλλά υπάρχουν και αυτοί που μας εκπροσωπούν, που παίρνουν τις αποφάσεις.

Αν κάποιοι πολιτικοί μας εξαπάτησαν, κάποιοι τους ψηφίσαν, εμείς τους ψηφίσαμε, δεν πρέπει να σκεφτούμε γιατί τους ψηφίσαμε? Είναι μόνο γιατί μας εξαπάτησαν, μήπως και εμείς ήμασταν ευκολόπιστοι? Είναι εύκολο να δίνουμε πάντα δικαιολογίες για τον εαυτό μας, η εύκολη λύση να αποποιούμαστε την ευθύνη για οτιδήποτε. Μα δεν είμαστε νήπια, έχουμε ευθύνη για τις επιλογές μας, από την υποθήκη για δάνειο ενός σπιτιού μέχρι την καταναλωτική μανία. Αυτή τη στιγμή ερχόμαστε αντιμέτωποι με το δίλλημα που λέει ότι, αν συνεχίσουμε να ζούμε έχοντας στο μυαλό μας το αμερικάνικό πρότυπο και την ύλη, δεν υπάρχει καμιά ελπίδα. Από την άλλη αυτοί που μας κυβερνούν  και όσοι κατέχουν χρήματα και προνόμια θα δυστυχήσουν και αυτοί,  αν δεν αντιληφθούν πως οι πεινασμένες μάζες  σαν τσουνάμι δεν θα χουν άλλη επιλογή από το να ξεσηκωθούν, και θα  έρθει η στιγμή που θα απειλήσουν τα κάστρα τους

«Δεν έχουμε οικονομία, δεν έχουμε υγεία δεν έχουμε περιβαλλοντική συνείδηση.  Οφείλουμε να έχουμε τέχνη».

Το θέατρο μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα των πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων, τι ρόλο μπορεί να διαδραματίσει από δω και πέρα. Επέστρεψε στην Αθήνα η ιδέα των συνεννοήσεων και των ευέλικτων θεατρικών ομάδων. Ποια είναι η γνώμη σας?

Δε μ’ αρέσει να αναθεματιζω γιατί υπάρχει πληθώρα θεατρικών ομάδων. Το αντίθετο.

Ξέρετε γιατί το θέατρο δε θα πεθάνει και είναι και η βασική διαφορά με τη τηλεόραση. Γιατί είναι η ζωντανή επαφή και η εμπειρία της ψυχής του ηθοποιού που ενώνεται με αυτήν του θεατή. Αυτή η μαγεία κάνει το θέατρο πηγή αυτογνωσίας.

Από την άλλη σε αυτή την χώρα δεν έχουμε οικονομία, δεν έχουμε υγεία δεν έχουμε περιβαλλοντική συνείδηση.  Οφείλουμε να έχουμε τέχνη.

Θέατρο χωρίς Εθνικό θέατρο μπορεί να υπάρξει?

Τα εθνικά θέατρα πρέπει να υπάρχουν όπως και τα επιχορηγούμενα, Δεν μπορεί το θέατρο να ενδώσει αμαχητί και δεν μπορεί η τέχνη να ενδώσει στους νόμους της αγοράς και της κατανάλωσης θα είναι ολέθριο να αφεθούμε πλήρως στην ελεύθερη αγορά. Είδαμε που οδήγησε η ελεύθερη αγορά τον πολιτισμό μας, ακόμα και το ίδιο το κεφάλαιο, και ο ίδιος ο καπιταλισμός οδηγήθηκε σε κρίση,  επομένως  οφείλουμε να μην επιτρέψουμε ο πολιτισμός να συνεχίσει να θεωρείται από τους πολιτικούς δευτερεύον.

Σαν να είναι η τέχνη κάτι περιττό και διακοσμητικό. Δεν είναι περιττό. Η καλλιτεχνική δημιουργία έχει σωθεί από παλιά. Είναι το πιο σημαντικό, και πρέπει όλοι να το καταλάβουμε.

Υπάρχουν ηθοποιοί που δεν μπορούν να φανταστούν τον εαυτό τους μακριά από το θεατρικό σανίδι. Έγινε τρόπος ζωής, ή πολλές φορές η ίδια η ζωή τους. Σε κάποιους λειτουργεί ακόμα και ψυχοθεραπευτικά από κάτι που τους βασανίζει. Το έχετε αισθανθεί αυτό?

Για ένα κομμάτι της ζωής μου ιδίως τα πρώτα χρόνια, ήταν περίοδος αυτογνωσίας. Από ένα σημείο και μετά όταν « γνώρισα » καλύτερα τον εαυτό μου, το θέατρο λειτουργούσε και ως αυτοθεραπεία, βγάζοντας έξω ότι με πονούσε. Μπορούσα μέσα από το θέατρο να λυτρωθώ. Με τα χρόνια κατάλαβα ότι δεν είχε νόημα να ξανά ξύνω και αυτές τις πληγές για να τις ξανά θεραπεύσω.

Αισθάνομαι από την άλλη στρατευμένη στην υπόθεση της τέχνης, και θα συνεχίσω να βρίσκομαι στη πρώτη γραμμή για να μεταφέρω με έναν ποιητικό τρόπο τις εμπειρίες που ζω κάθε στιγμή.