ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΒΕΝΕΤΙΑΣ 2011

Σηκώνει σήμερα αυλαία το Φεστιβάλ Βενετίας

Γράφει ο Ιάκωβος Γωγάκης

Καθημερινή ανταπόκριση από τη Βενετία στο www.parathyro.com

Με τα μάτια στραμμένα στο νησί Lido, ξεκινά την Τετάρτη [31/8] το 68ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, που θα διαρκέσει μέχρι τις 10 Σεπτέμβρη, σε ένα ομολογουμένως ισχυρό lineup συμμετεχόντων, με εκλεκτά ονόματα του χώρου: Πολάνσκι,  Κρόνενμπεργκ,  Γκαρέλ,  Σοκούροφ. Αν προσθέσουμε και τους Σόντεμπεργκ, Αλ Πατσίνο και Μαντόνα που θα προβάλουν τις νέες τους ταινίες εκτός συναγωνισμού, μπορούμε μετά βεβαιότητας να πούμε πως θα δούμε την αφρόκρεμα της νέας κινηματογραφικής σεζόν.
Οι διοργανωτές γνωρίζουν τον ιδιαίτερα υψηλό ανταγωνισμό των Φεστιβάλ του καλοκαιριού, όπως του Τορόντο και της Νέας Υόρκης, που διεκδικούν τα τελευταία χρόνια ένα σημαντικό κομμάτι της κινηματογραφικής πίτας, με αποτέλεσμα οι Ιταλοί να κλείσουν έγκαιρα τα πολυαναμενόμενα φιλμ.
Παράλληλα, αποφάσισαν να ανατεθεί η προεδρία της κριτικής επιτροπής, στον άνθρωπο που ένα χρόνο πριν έκανε στον ίδιο χώρο το μεγάλο άλμα, με τον « Μαύρο Κύκνο». Τον Ντάρεν Αρονόφσκι.
Ο ταλαντούχος σκηνοθέτης αντικαθιστά τον Κουεντίν Ταραντίνο, ο οποίος σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως όταν απένειμε τον Χρυσό Λέοντα στην πρώην ερωμένη του Σοφία Κόπολα για το φιλμ « Somewhere».

Τα πυρά του διεθνούς Τύπου, άγγιξαν για πρώτη φορά στην οκτάχρονη παρουσία του και τον διευθυντή του Φεστιβάλ Μάρκο Μούλερ, ο οποίος άφησε να διαρρεύσει πως αυτή ίσως να είναι η τελευταία χρονιά στα ηνία της Μπιενάλε. Η συνεισφορά του  είναι καθοριστική. Μέσα σε αυτό το διάστημα κράτησε τις ισορροπίες ανάμεσα στο εμπορικό στοιχείο που διέπει την βιομηχανία του κινηματογράφου, και ταυτόχρονα διαχειρίστηκε ορθά τις νέες τάσεις, διευρύνοντας τους ορίζοντες καινούργιων αγορών [π.χ. Ασία], διατηρώντας παράλληλα την αίγλη του μακροβιότερου κινηματογραφικού φεστιβάλ του κόσμου.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ
Πέρυσι ο Γιώργος Λάνθιμος ήταν πρωταγωνιστής του «Attenberg» της Αθηνάς Τσαγκάρη, με την Αριάν Λαμπέντ να κερδίζει στη Βενετία βραβείο γυναικείας ερμηνείας. Ο σκηνοθέτης του « Κυνόδοντα» επιστρέφει με το δυνατό- αντισυμβατικό δράμα «Άλπεις».

 Με τις «Άλπεις» του Λάνθιμου η Ελλάδα ελπίζει σε ένα «Χρυσό Λέοντα».
Η ταινία είναι έτοιμη εδώ και πολλούς μήνες, προκαλώντας σε κάποιους έκπληξη το γεγονός πως δεν επιλέχθηκε στο πρόσφατο Φεστιβάλ των Καννών.
Η ιστορία έχει ως εξής: Μια ομάδα [Άλπεις] αποτελούμενη από μια νοσοκόμα, ένα τραυματιοφορέα, μια αθλήτρια ρυθμικής γυμναστικής και έναν προπονητής προσλαμβάνονται από φίλους και συγγενείς νεκρών για να τους αντικαταστήσουν. Όλοι λειτουργούν σύμφωνα με κάποιους κανόνες πλην της νοσοκόμας που δεν υπακούει σε αυτούς.
Από την άλλη το «Attenberg»  θα προβληθεί στο τμήμα «Μέρες Βενετίας», ως ένα από τα τρία φιλμ που διεκδικούν τον προσεχή Νοέμβριο το Ευρωπαϊκό βραβείο Lux  [τα άλλα δύο είναι « Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο», του Ρομπέν Γκεντιγκιάν  και το «Play» του Ρούμπεν Οστλουντ].
ΔΙΑΓΩΝΙΖΩΜΕΝΕΣ
Μπορεί ο «Αμερικάνος» όπου πρωταγωνιστούσε ο Τζορτζ Κλούνεϊ να μην βρέθηκε το 2010 στη Βενετία, όπως συνηγορούσαν οι αρχικές προβλέψεις, φέτος όμως οι διοργανωτές φρόντισαν από νωρίς να κλείσουν το «The Ides of March», τέταρτη σκηνοθετική δουλειά του διάσημου ηθοποιού και εναρκτήρια ταινία του Φεστιβάλ.
Οι πρώτες πληροφορίες κάνουν λόγο για πολιτική πλεκτάνη που στήνεται σε έναν εκπρόσωπο κόμματος [Ράιαν Γκοσλινγκ]. Βαθιά μας υποψία και προσδοκία, ο πέλεκυς που θα ρίξει ο Κλούνεϊ στο αμερικάνικο πολιτικό σύστημα, το οποίο αποκάλεσε πρόσφατα  σάπιο και διαβρωμένο.
Είναι αυτό ακριβώς που έπραξε δεξιοτεχνικά πριν 2 χρόνια ο Ρόμαν Πολάνσκι με τον «Αόρατο Συγγραφέα».  Ο Πολάνσκι στα 78 του χρόνια επιστρέφει στη Βενετία για να παρουσιάσει τη «Σφαγή» [Carnage]. Ο τεραστίων διαστάσεων δημιουργός με πολιτική υφή σε ολόκληρη του τη φιλμογραφία , εμπνέεται από το θεατρικό έργο της Γιασμίνα Ρεζά [God of Carnage]. Δυο παιδιά που φιλονικούν, η συνάντηση των γονέων τους και σε πρώτο πλάνο ο γάμος, η φθορά του και η απόσταση των ανθρώπων, με τέσσερεις εκλεκτούς πρωταγωνιστές [Τζόντι Φόστερ, Κέιτ Γουίνσλετ, Κρίστοφερ Βαλτζ , Τζον Σι Ράιλι].
Στο τμήμα αυτό εξέχουσα θέση έχει ο Ρώσος σκηνοθέτης Αλεξάντερ Σοκούροφ, με την ταινία «Φάουστ» κλείνοντας την τετραλογία «Ισχυροί Άνδρες». Ο Σοκούροφ είναι από τους λίγους εν ζωή εκφραστές του πνευματώδους-φιλοσοφικού ρώσικου σινεμά, με επιρροές από Ταρκόφσκι και Καλατόζοφ, αλλά αυτό  δεν φαίνεται να ενδιέφερε το Ρωσικό Υπουργείο Πολιτισμού, που επανειλημμένως αρνήθηκε να χρηματοδοτήσει το έργο.
Αντίθετα o Γάλλος  Φιλίπ Γκαρέλ, με συνοδοιπόρους τον Βασιλικό Κινηματογράφο της Ελβετίας και το Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας,  θα βρεθεί στη Βενετία για πολλοστή φορά, με την πρωταγωνίστρια της ταινίας του «Ένα Καυτό Καλοκαίρι» Μόνικα Μπελούτσι. Η Μπελούτσι θα ενσαρκώνει μια ηθοποιό, παντρεμένη με  ζωγράφο. Η γνωριμία τους,  η θυελλώδη σχέση τους, και η αποξένωση του ζευγαριού, μέσα από τον φακό ενός μετρ του ασπρόμαυρου φιλμ, σε προσαρμογή της «Περιφρόνησης» του Γκοντάρ.

 Η Μόνικα Μπελούτσι στην ταινία «Ένα καυτό καλοκαίρι».

Παρών στο Lido θα είναι και ο σύζυγος της Μπελούτσι, ο Βενσάν Κασέλ, με συμμετοχή στην αληθινή ιστορία του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ «Μια Επικίνδυνη Μέθοδος».
Η σύγκρουση του Καρλ Γιουγκ  [Μάικλ Φασμπίντερ] και του μέντορα του Σίγκμουντ Φρόυντ [Βίγκο Μόρτενσεν] αποτυπώνεται κινηματογραφικά  με μήλο της έριδος την 19 χρονη Σαμπίνα Σπίλραϊν [Κίρα Νάιτλι] που νοσηλεύεται σε ψυχιατρική κλινική. Ο έρωτας του Γιουγκ για την ασθενή του, η θεραπεία της, η ενασχόληση της με την ψυχιατρική, αποτελούν ακόμα και σήμερα σημείο αναφοράς σε έγκριτα πανεπιστήμια. Δεν γνωρίζουμε ακόμα ποια πτυχή της πραγματικής ιστορίας θα αναδείξει ο σκηνοθέτης του «Crash», είναι δεδομένο πως αποτελεί δυνατό χαρτί στο δρόμο προς τα Όσκαρ, με καταξιωμένο καστ,  που θα παρευρεθεί σύσσωμο στη Μόστρα της Βενετίας.
Ο Μάικλ Φασπίντερ είναι ο κεντρικός ήρωας σε μία ακόμη ταινία του διαγωνιστικού τμήματος, στην «Ντροπή» [Shame] του βρετανού Στιβ ΜαΚουίν [απλή συνωνυμία με τον αποθανόντα ηθοποιό], με συμπρωταγωνίστρια την Κάρι Μούλιγκαν. Ο ΜαΚουίν συστήθηκε στο κοινό πριν ακριβώς 3 χρόνια με το έργο «Πείνα». Χαρισματικός εικαστικός και σκηνοθέτης, με έντονη επιρροή από την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, θέτει αυτή τη φορά στον άξονα του προβληματισμού του την διαχείριση της σεξουαλικής ζωής των ανθρώπων, την ανάγκη για συντροφικότητα, έργο που ίσως αποτελέσει το κρυμμένο διαμαντάκι της διοργάνωσης.
Παιχνίδια κατασκόπων την περίοδο του ψυχρού πολέμου  στο «Tinker, Tailor, Soldier, Spy» του σουηδού Τόμας Άλφρεντσον [Άσε το Κακό να Μπει] βασισμένο στην ομώνυμη  νουβέλα του Τζων Λε Καρέ. Στον ρόλο του αμφιλεγόμενου πράκτορα Μπιλ Χέιτον ο βραβευμένος με Όσκαρ Κόλιν Φέρθ.
«Κοτόπουλο με δαμάσκηνα»: μαγεία στην ταινία της Μαριάν Σατραπί.

Όσοι το έχουμε δοκιμάσει, νομίζω συμφωνούμε. Πρόκειται για γαστρονομική μαγεία , το πιάτο «Κοτόπουλο με Δαμάσκηνα». Μένει να δούμε αν θα το απολαύσουμε και στη μεγάλη οθόνη, με την ομώνυμη ενδιαφέρουσα ιστορία  της  καταξιωμένης Γαλλο-Ιρανής συγγραφέως Μαριάν Σατραπί [Περσέπολις].
Βρισκόμαστε στην Τεχαράνη το 1958. Ο νεαρός Νάσερ  βυθίζεται στη θλίψη όταν καταστρέφεται το αγαπημένο του βιολί, όταν ο εφηβικός του έρωτας δεν τον αναγνωρίζει, και αποφασίζει πως θέλει να πεθάνει. Προετοιμαζόμαστε για συγκίνηση και ευαισθησία από ένα επιτελείο ικανών συντελεστών.
Το μυθιστόρημα «Ανεμοδαρμένα Ύψη», 20 χρόνια μετά την πρώτη κινηματογραφική εκδοχή του βρετανού σκηνοθέτη Πιτερ Κοσμίνσκι με πρωταγωνιστές τότε την Ζιλιέτ Μπινός και τον Ρέιφ Φάινς, ζωντανεύει ξανά στην μεγάλη οθόνη με την σφραγίδα της επίσης βρετανίδας  Άντρεα  Άρνολντ. Η 50χρονη Άρνολντ με επιστέγασμα της μέχρι τώρα σταδιοδρομίας της  το Όσκαρ για την ταινία μικρού μήκους  «Wasp» [2003] και του   αισιόδοξου κοινωνικού δράματος  «Fish Tank » [2009], πρόκειται να παρουσιάσει όπως η ίδια ανέφερε μια σύγχρονη εκδοχή της ρομαντικής ιστορίας με στόχο να προσελκύσει το ενδιαφέρον των νέων σινεφίλ στηριζόμενη σε δύο εκκολαπτόμενους ηθοποιούς.
Την Ιταλία εκπροσωπούν στο διαγωνιστικό τμήμα οι ταινίες «Όταν η Νύχτα», «Ηπειρωτική Χώρα», «Τελευταία [βδομάδα] στη Γη» των Κριστίνα Κομεντσίνι, Εμανουέλ Κριαλέζε και Τζιάνι Αλφόνσο Πασινότι αντίστοιχα.
Η Κομεντσίνι συγκαταλέγεται στην αφρόκρεμα του σύγχρονου ιταλικού σινεμά [«Η ωραιότερη μέρα της ζωής μου», «Μην το πεις»] με παράλληλη δραστηριότητα τη συγγραφή μυθιστορημάτων και θεατρικών έργων. Από την άλλη ο Κριαλέζε ακόμα και στους Ιταλούς είναι ένα άγνωστο όνομα του χώρου, παρά το γεγονός πως το « Ανασαίνω» το 2002 με τη Βαλέρια Γκολίνο κέρδισε την αναγνώριση από διεθνή Φεστιβάλ όπως αυτό των Καννών.
Ίσως θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει τις επικοινωνιακές μεθόδους του Πασινότι, ο οποίος πριν καλά καλά φτάσει η ταινία του στις αίθουσες, έγινε γνωστός εξαιτίας του έξυπνου web marketing. «Η Τελευταία [βδομάδα] στη Γη» με στοιχεία επιστημονικής φαντασίας περιστρέφεται γύρω από έναν άντρα που μισεί τις γυναίκες και κλείνεται στη ρουτίνα και την μοναξιά του.
Ο δεύτερος μεγαλύτερος ηλικιακά σκηνοθέτης του διαγωνιστικού [μετά τον Πολάνσκι] Γουίλιαμ Φρίντκιν, γνωστός για την ταινία του «Εξορκιστής» μετά από απουσία 5 χρόνων, ετοίμασε το θρίλερ «Killer Joe» με πρωταγωνιστή τον Μάθιου ΜακΚόναχι.
Το αγαπημένο θέμα του Αμερικάνου  Τοντ Σολοντζ, δηλαδή οι κοινωνικές προεκτάσεις των ανθρώπινων συμπεριφορών, τον απασχολούν και στο «Dark Horse», με δυνατή ομάδα ηθοποιών, μεταξύ αυτών και η Μία Φάροου.
Ταινία επιστημονικής φαντασίας θα παρουσιάσει ο Άμπελ Φερράρα [Η τελευταία μέρα στη Γη] με τον Γουίλιαμ Νταφόε για τρίτη φορά να είναι το κεντρικό πρόσωπο του Αμερικάνου δημιουργού.
Ο Ντάνι Μπόιλ αρνήθηκε να το σκηνοθετήσει χαρακτηρίζοντας το σκοτεινό. Το έπραξε ο Άμι Κάνααν Μαν, παίρνοντας και το πράσινο φως να διαγωνιστεί στο Φεστιβάλ της Βενετίας. Ο λόγος για το «Texas Killing Fields», φημολογείται πως πρόκειται για ένα από τα καλύτερα θρίλερ της χρονιάς, μόνο η ύπαρξη της Τζέσικα Τσαστέιν που μας εξέπληξε θετικά με το αμφιλεγόμενο «Δέντρο της Ζωής» είναι αρκετό για να το περιμένουμε με ανυπομονησία.
Κάθε ταινία του και ένα σημαντικό βραβείο. Αναφερόμαστε στον Ισραηλινό Έραν Κολιρίν  όπου με την «Ανταλλαγή» αναπροσδιορίζει το σύμπαν ενός ατόμου που επιστρέφει μετά από χρόνια στο πατρικό του και βλέπει τη ζωή με άλλο μάτι.
Δύο έργα από το Χονγκ Κονγκ που βρίσκεται σε κινηματογραφική άνθιση, βρίσκονται σε περίοπτη θέση. Η «Απλή Ζωή» της Αν Χούι και «Ζωή χωρίς αξίες» του Τζονι Το που επιλέχθηκε από την επιτροπή την τελευταία στιγμή.
Πολυσυζητημένο έργο από την Ταιβάν  διεκδικεί  επίσης το χρυσό λιοντάρι. Το «Seediq Bale» [Πολεμιστές του Ουράνιου Τόξου] η πιο ακριβή παραγωγή στην ιστορία της Ταιβάν προκαλεί παροξυσμό, με το κοινό της χώρας να ελπίζει πως η πραγματική ιστορία της σφαγής και της εξέγερσης του 1930 εναντία στην Ιαπωνική Αυτοκρατορία θα συγκινήσει τους σινεφίλ ανά τον κόσμο.
Από την άλλη, η Ιαπωνία εκπροσωπείται με το «Himizu» του ιδιαίτερο σκηνοθέτη και ποιητή Σιον Σόνο, γνωστού στην Ευρώπη για το «Cold Fish», αλλά και του πρώτου δημιουργού που έφερε τους Ιάπωνες αντιμέτωπους με το κοινωνικό ζήτημα των αυτοκτονιών.
 
ΕΚΤΟΣ ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΜΟΥ
To opening night της κατηγορίας αυτής έχει το όνομα «Vivan las Antipodas»  του εξαίρετου Ρώσου Ντοκιμενταρίστα Βίκτορ Κοσακόφσκι. Τι άραγε συμβαίνει όταν ένας θανατηφόρος ιός εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο και η πανδημία δημιουργεί χάος και πανικό; Την απάντηση θα την μάθουμε λίαν συντόμως από την Μαριόν Κοτιγιάρ, την Κέιτ Γουίνσλετ, τον Ματ Ντειμον, την Γκουίνεθ Πάλτροου  τους λαμπερούς αστέρες του θρίλερ
«Επιδημία» [Contagion] του Στίβεν Σόντεμπεργκ, που πριν 11 χρόνια κέρδισε το Όσκαρ καλύτερου σκηνοθέτη για το « Traffic» και παγκόσμια αναγνώριση με το « Έριν Μπρόκοβιτς».
Στο Lido της Βενετίας παρούσα θα είναι και η Μαντόνα με το «W.E». Η δεύτερη σκηνοθετική απόπειρα της βασίλισσας της ποπ έχει προκαλέσει αντιδράσεις , με τον αμερικάνικο τύπο να την κατακρίνει για ομοιότητες του σεναρίου με τον « Λόγο του Βασιλιά» του  Τομ Χούπερ που θριάμβευσε πρόσφατα σε Ευρώπη και Αμερική. Μένει να διαπιστώσουμε ιδίοις όμμασι του λόγου το αληθές, με μια αισιοδοξία, ότι η Μαντόνα θα κάνει την έκπληξη παρουσιάζοντας τουλάχιστον ένα καλοστημένο δράμα.

ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ
Κάθε μεγάλο Φεστιβάλ οφείλει να πιάνει και τον πολιτικό παλμό της επικαιρότητας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ «The Good, the Βad and the Politician» γυρισμένο εξολοκλήρου στην  πλατεία Ταχρίρ της Αιγύπτου, από τα τέλη του Γενάρη 2011 μέχρι και την πτώση του Χόσνι Μουμπάρακ. Η ιδέα ανήκει στον Μοχάμεντ Χαφτζί, σημαντικό παραγωγό ταινιών της Αιγύπτου, σε συνεργασία με τρεις σκηνοθέτες που συμμετείχαν ενεργά στις καθημερινές διαδηλώσεις του Καίρου.

ΒΡΑΒΕΙΟ
Ο Αλ Πατσίνο θα παραλάβει από την επιτροπή το βραβείο Jaeger-Le Coultre για την συνεισφορά του στην έβδομη τέχνη.  Θα λέγαμε είναι και μια ηθική υποχρέωση των διοργανωτών για την τεράστια προβολή της πόλης, εξαιτίας της ταινίας του ο «Έμπορος της Βενετίας». Θα προηγηθεί η «Σαλώμη», μια δουλειά αρκετών χρόνων και έρευνας πάνω στο έργο του Όσκαρ Ουάιλντ συνολικά. Ο ίδιος ερμηνεύει τον Ηρώδη και την Σαλώμη η Τζέσικα Τσάστεϊν για την οποία αναφερθήκαμε πιο πάνω.
Στην Βενετία θα τιμηθεί ο εν ζωή και δραστήριος Μάρκο Μπελόκιο, που σημάδεψε την δεκαετία του 70 με το ανατρεπτικό έργο «Εις το όνομα του Πατρός» προκαλώντας τότε την κατακραυγή του ιταλικού κλήρου.


ΑΦΙΕΡΩΜΑ
Στις 4 Σεπτεμβρίου είναι η μέρα του Νίκολας Ρέι. Η  συμπλήρωση 100 χρόνων από την γέννηση του Αμερικάνου δημιουργού των κλασικών επιτυχιών «Επαναστάτης Χωρίς Αιτία» και «Τζόνι Γκιτάρ» τιμάται με την προβολή της αποκατεστημένης κόπιας της θρυλικής ταινίας «We Can’t Go Home Again».


ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ
Σπάνιο ντοκιμαντέρ για την Ινδία του Ρομπέρτο Ροσελλίνι, ένα κινηματογραφικό πορτρέτο  για τον ιταλό ροκ σταρ Βάσκο Ρόσσι, το «Summer Games» του Ρονάλντο Κόλλα, νέα ταινία και για την Σιαντάλ Άκερμαν, με τις εκτός συναγωνισμού να ολοκληρώνονται στις 10 Σεπτεμβρίου με την κωμωδία « Damsels in Distress» του Γουίτ Στίλμαν

ΟΡΙΖΟΝΤΕΣ
Η κατεξοχήν κατηγορία των μικρομηκάδων, αλλά και των φωτεινών και εκκολαπτόμενων κινηματογραφιστών. Ανάμεσα τους και ο Τζέιμς Φράνκο που από πρωταγωνιστής και υποψήφιος για Όσκαρ Α’ Αντρικού Ρόλου για τις «127 ώρες», σκηνοθετεί το «Sal» κρατώντας ο ίδιος τον ρόλο του ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτη του Χόλιγουντ Μίλτον Κατσέλα.