Κυριακή 6 Φεβρουαρίου 2011

LEBANON (ΛΙΒΑΝΟΣ, 2009) του Σάμιουελ Μάοζ ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΙΑΚΩΒΟΥ ΓΩΓΑΚΗ (4/5)

 
image
LEBANON(ΛΙΒΑΝΟΣ)
του Σάμιουελ Μάοζ
με τους Ρέιμοντ Αμσάλεμ, Μάικλ Μοσόνοφ,
Oσρί Κοέν, Γιοάβ Ντόνατ
έτος παραγωγής 2009 , Χώρα παραγωγής Γερμανία, Ισραήλ, Γαλλία, Λίβανος ,
Γλώσσα Εβραϊκά, Δραματική-Πολεμική , Διάρκεια 93 Λεπτά.

Ο σκηνοθέτης Σάμιουελ Μάοζ με αυτήν τη πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, κατάφερε δίκαια να κερδίσει το μεγάλο Βραβείο στο Φεστιβάλ Βενετίας( Χρυσό Λιοντάρι), και να γίνει ο τρίτος ισραηλινός σκηνοθέτης των τελευταίων ετών που στέκεται απέναντι στις πολεμικές ιαχές και στον ακραίο εθνικισμό της ισραηλινής ηγεσίας.

image
[youtubehttp://www.youtube.com/watch?v=IvYCW1LVFIE]

Την αρχή έκανε το 2007 ο Joseph Cedar ο οποίος παρουσίασε τη ταινία που έκανε αίσθηση “Beaufort” και ένα χρόνο αργότερα ο Ari Folman με το animation, Το «Βαλς με τον Μπασίρ», το οποίο πέρα από την σεναριακή και τεχνική ποιότητα( Χρυσή Σφαίρα, υποψηφιότητα για όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας), αποτέλεσε ένα δυνατό ράπισμα για την εξωτερική πολιτική του Ισραήλ.
Το ίδιο όμως καταφέρνει να πετύχει και στο “ Λίβανο” o Σάμιουελ Μάοζ, ό οποίος βρέθηκε στη πρώτη γραμμή του πολέμου ως στρατιώτης του Ισραήλ, στην πρώτη εισβολή της χώρας του στο Λίβανο το 1982.
image
Σε αυτό το περίτεχνο πολεμικό δράμα η δράση εξελίσσεται σχεδόν καθ’ όλη την διάρκεια μέσα σε ένα ισραηλινό άρμα μάχης. Τέσσερεις νεαροί ισραηλινοί στρατιώτες, στέλνονται από το διοικητή τους (Τζαμίλ) σε μια επιχείρηση με την ονομασία ρινόκερος, σε λιβανικό έδαφος τις πρώτες μέρες της ισραηλινής εισβολής. Η αποστολή τους φαίνεται αρχικά μια εύκολη υπόθεση, όμως ξαφνικά μετατρέπεται για τους στρατιώτες του τανκ σε πραγματικό εφιάλτη. Συνειδητοποιούν έντρομοι πως βρίσκονται μόνοι τους χωρίς καμία ανταπόκριση από τους ανωτέρους τους για κατευθύνσεις και διαταγές και οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια σε παγίδα θανάτου.
Ο μοναχικός οδηγός (Ικαλ) σκέφτεται πώς να επιστρέψει πίσω στους γονείς του και δεν μπορεί να κατευθύνει το άρμα. Ο πυροβολητής (Σμουλιγκ) μη εξοικειωμένος με σκηνές βίας παγώνει βλέποντας τη φρίκη του πολέμου, και αρνείται να ακολουθήσει τις εντολές, ο πεπειραμένος γεμιστής πυροβόλων (Χερζείλ) έχει άλλες δυο βδομάδες πριν το τέλος της θητείας του και αντιλαμβάνεται πως όσο θα συνεχίζεται η εισβολή δε θα μπορεί να πάει πίσω στους δικούς του. Ο Αρχηγός τους ( Ασι) είναι διχασμένος, ανάμεσα στο στρατιωτικό καθήκον και στις δικές του πεποιθήσεις για όλα όσα συμβαίνουν γύρο του.
image
Το τανκ δέχεται πυρά, χάνουν εντελώς την αίσθηση του προσανατολισμού τους και το μόνο που μπορούν να κάνουν, παραπέμπει στον πιραντελικό συνειρμό….. να” αυτοσχεδιάσουν”.
Η ταινία όπως είπαμε και πριν στηρίζεται έξυπνα στο κλειστοφοβικό σκηνικό του τεθωρακισμένου. Η μόνη εικόνα από τον έξω κόσμο για τους τέσσερεις πρωταγωνιστές είναι η μικρή στρογγυλή χαραμάδα από τη θέση στόχου, και απ’ εκεί βλέπουν τις φωτιές, τα απανθρακωμένα πτώματα , την πλήρη καταστροφή. Αυτή η οπτική πολυπλοκότητα, ο αμυδρός φωτισμός , ο αυθεντικός ήχος και τα διαρκή γκρο πλαν επιτείνουν και την αγωνία του κοινού, το οποίο οδηγείται εντελώς ρεαλιστικά στο να ταυτιστεί με τον φόβο, τη ψυχολογική πίεση και το αδιέξοδο των ηρώων.
Μα αυτό είναι τελικά που κάνει το “ Λίβανο” να ξεχωρίζει. Δεν γνωρίζουμε τίποτα περισσότερο απ όσα γνωρίζουν οι ίδιοι οι στρατιώτες. Ο σκηνοθέτης βάζει σε αυτό το πολεμικό, και διδαχτικό παιχνίδι όλους εμάς. Μας καθιστά ενεργούς θεατές και κατά τη γνώμη μου δικαιώνεται. Δεν ενδιαφέρεται να μας δείξει όλες τις πτυχές ενός πολέμου, που από 21 μέρες διήρκησε 18 χρόνια με 10 χιλιάδες θύματα. Μας απομονώνει στον ασφυχτικό μικρόκοσμο ενός τεθωρακισμένου άρματος, βλέπουμε ματωμένα, θλιμμένα, απελπισμένα μάτια, ακούμε φωνές και σπαρακτικές εξομολογήσεις . Θέλουν να δραπετεύσουν αλλά δεν μπορούν θέλουν να ζήσουν ελεύθερα αλλά ζουν μέσα στη κόλαση. Ο Σμουλιγκ σκοτώνει για να σωθεί, κλείνει τα μάτια, φωνάζει, κλαίει και πυροβολεί. Λειτουργεί το ένστικτο της επιβίωσης. Εκπληκτική σκηνή πραγματικά. Είναι η κάθαρση του δημιουργού ο οποίος βρέθηκε στη θέση του θύτη σε ηλικία 20 ετών.
Η ειδυλλιακή εικόνα που βλέπουμε στην αρχή της ταινίας με το φυσικό τοπίο, επαναλαμβάνεται και στο τέλος αλλά εκεί μετατρέπεται σε συναίσθημα θλίψης και γροθιά στο στομάχι για όσα είχαν προηγηθεί.
Όπως και στη ταινία “ To Βαλς με τον Μπασίρ” , έτσι και εδώ υπάρχει αντιπολεμικό συναίσθημα το οποίο δεν είναι γενικό και αόριστο, βεβαίως μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οποιαδήποτε γωνιά του πλανήτη, αλλά μπορεί να λεχθεί πως αποτυπώνει και τη συστράτευση μέρους της ισραηλινής κοινωνίας με τον τερματισμό της βίας, που λόγω του εθνικισμού και της πολιτικής προπαγάνδας αυτό το κομμάτι δεν ακούγεται, είναι απομονωμένο.
image
Αν σκεφτεί κανείς πως ο Μάοζ δεν έχει στο ενεργητικό του μεγάλου μήκους ταινίες, ο “ Λίβανος” είναι από κάθε άποψη μια εξόχως καλλιτεχνική παραγωγή. Υπάρχουν κλισέ (τα ιδρωμένα αιματοβαμμένα πρόσωπα, τα οποία παραπέμπουν στη κινέζική ταινία “ One and the eight”), υπάρχουν και μικρές αδυναμίες στο μοντάζ οι οποίες όμως καλύπτονται από το τελικό αποτέλεσμα.
Η κριτική που ασκήθηκε μετά το Φεστιβάλ Βενετίας, ότι ο δημιουργός χρησιμοποίησε το Λίβανο ως τίτλο αλλά δεν έκανε αναφορά στις δραματικές επιπτώσεις που είχε αυτή η εισβολή για την κοινωνία του Λιβάνου και τους χιλιάδες νεκρούς που άφησε, θεωρώ πως υπό τις σημερινές συνθήκες που επικρατούν στο Ισραήλ δεν επιτρέπουν μεγαλύτερη τόλμη στην αποτύπωση της αλήθειας. Απτό παράδειγμα, ένα πρόσφατο σήριαλ στη Τουρκία που άφηνε υπαινιγμούς για την στάση του Ισραήλ έναντι των Παλαιστινίων στάθηκε η αφορμή ενός διπλωματικού επεισοδίου μεταξύ των 2 χωρών που μέχρι σήμερα δεν έχει λήξει.
Δεν χωράει όμως αμφιβολία πως η απέχθεια του Μάοζ για ότι έζησε, η αποστροφή του για τον πόλεμο, αλλά και ένα δυνατό “ φτάνει πια”, με αποδέκτες τους συμπατριώτες του, όλα αυτά αποτυπώνονται με ξεκάθαρο, συγκλονιστικό και ερεθιστικό τρόπο.

Η ΤΑΙΝΙΑ “ ΛΙΒΑΝΟΣ” ΚΑΝΕΙ ΠΡΕΜΙΕΡΑ ΣΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΤΗ ΠΕΜΠΤΗ 21/1/2010

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου