Συνέντευξη με τον Σπύρο Σταθουλόπουλο που μαγεύει το Βερολίνο

Συνέντευξη: Σπύρος Σταθουλόπουλος (Μετέωρα)

Συνεντεύξεις | 14 Φεβρουαρίου 2012 | SevenArt.gr

Συνέντευξη στον Ιάκωβο Γωγάκη

Το όνομα Σπύρος Σταθουλόπουλος είναι γνωστό στα κινηματογραφικά σαλόνια του εξωτερικού, όταν το 2007 από το πουθενά βρέθηκε στο Δεκαπενθήμερο Σκηνοθετών στο Φεστιβάλ Καννών, φεύγοντας με διάκριση. Την ίδια χρονιά το “PVC-1” σάρωσε τα βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, με αποτέλεσμα να ακουστεί και στην Ελλάδα.

Αυτές τις μέρες η νέα του ταινία, που έχει στο επίκεντρο τα “Μετέωρα” και μια ιστορία ερωτικού πάθους ενός Έλληνα μοναχού (Τεό Αλεξάντερ) και μιας Ρωσίδας καλόγριας (Ταμίλα Κουλίεβα), προβάλλεται στο Φεστιβάλ Βερολίνου διεκδικώντας στις 18 Φεβρουαρίου τη Χρυσή Άρκτο. Την είδα στη δημοσιογραφική της προβολή εδώ στη Μπερλινάλε και σίγουρα αξίζει προσοχής.

Ικανοποιημένος από τη θετική υποδοχή που έχει η ταινία του, και όπως όλα δείχνουν και με ελληνική διανομή, ο ελληνικής καταγωγής Σπύρος Σταθουλόπουλος απάντησε στις ερωτήσεις μας, φωτίζοντας όλα τα σκοτεινά σημεία της ιστορίας, η οποία ως ένα βαθμό αντανακλά και τα δικά του πιστεύω για την ύπαρξη του ανθρώπου, για το τι είναι πίστη, αμαρτία, αγιότητα, έρωτας.

Θα ξεκινήσω από το τέλος. Τι μπορεί να σημαίνει η ελευθερία όπως την ψέλλισαν στα ρωσικά οι δύο πρωταγωνιστές σας; Είναι μόνο σεξουαλική, σαρκική ελευθερία; Ή θα μπορούσε να πάρει και πολλές άλλες διαστάσεις;

Είναι η ελευθερία της ψυχής, όχι μόνο η σαρκική. Αυτοί οι δύο χαρακτήρες βρίσκονται σ’ έναν πραγματικό Γολγοθά, που είναι η αφοσίωση μέρα και νύχτα στο Θεό, ταυτόχρονα όμως δεν είναι έτοιμοι για μια τέτοια θυσία και έλκονται από αυτό που λέγεται αμαρτία. Η διαδικασία αυτή είναι εσωτερική πρωτίστως, έχει στάδια και αυτά ήθελα να τα περάσω στο θεατή. Ο Θεόδωρος και η Ουρανία βρέθηκαν μπροστά στην απελπισία, δηλαδή σε έναν έρωτα εξαρχής καταδικασμένο, λυτρώθηκαν και ακολούθως ελευθερώθηκαν.

Κατέληξα σε ένα συμπέρασμα και διόρθωσε με αν κάνω λάθος. Ο ασκητισμός για σένα δεν είναι ξεπερασμένος, δεν είναι αυτόν που κατακρίνεις, αλλά τους κανόνες, που θέλουν αυτή τη δοκιμασία να την περνάει κανείς πάντα μόνος του. Ουσιαστικά ο Θεόδωρος είναι το alter ego της Ουρανίας και το αντίθετο. Γιατί να μη λατρεύουν το Θεό μαζί; Γιατί να υπάρχουν εμπόδια; Το αντιλήφθηκα ορθά;

Ξεπερασμένος δεν είναι σίγουρα. Δε ξέρω αν θα μπορούσαμε να φτάσουμε στην εποχή της κοινής συμπόρευσης στο πλαίσιο του ασκητισμού και μέσα στις καθιερωμένες θρησκευτικές αντιλήψεις. Έχω μια ιδιαίτερη αντίληψη για το θέμα, ακολουθώντας ένα είδος ιεραρχίας. Για να φτάσει κανείς να αφοσιωθεί στην πίστη του, θα πρέπει πρώτα να ζήσει, να δοκιμάσει, να συγκρίνει και να αποφασίσει. Τα δύο νεαρά παιδιά ρίχτηκαν στο μοναχισμό πριν προλάβουν να μάθουν τι είναι ο κόσμος. Έτσι λοιπόν η ερωτική επιθυμία ως κάτι πρωτόγνωρο, ήταν δεδομένο πως θα υπερνικούσε ότι άλλο θα βρισκόταν στο δρόμο τους.

Είσαι κι εσύ διχασμένος όπως είναι οι ήρωες σου στα “Μετέωρα”, ανάμεσα στις δύο πατρίδες σου, δηλαδή πατάς με το ένα πόδι στην Κολομβία και το άλλο στην Ελλάδα;

Δεν το σκέφτηκα ποτέ αυτό, αλλά τώρα που το λες έτσι είναι. Ακριβώς. Είμαι με το ένα πόδι στην Ελλάδα και με το άλλο στην Κολομβία και ως καταγωγή (πατέρας Έλληνας, μητέρα Κολομβιανή) αλλά και κινηματογραφικά. Η πρώτη μου μεγάλου μήκους ταινία, το “PVC-1”, γυρίστηκε στην Κολομβία, και τα “Μετέωρα” στην Ελλάδα.

Υπάρχουν κοινά στοιχεία ανάμεσα στις δύο ταινίες;

Το κοινό στοιχείο είναι η αποπνικτική ατμόσφαιρα που οδηγεί τους πρωταγωνιστές να αναμετρηθούν με τον ίδιο τους τον εαυτό. Στο “PVC-1” θα βρούμε τον απόλυτο ωμό ρεαλισμό. Μια γυναίκα ζωσμένη με εκρηκτικά να παίζει στα δευτερόλεπτα κορώνα γράμματα τη ζωή της, κι εδώ, στα “Μετέωρα”, με δύο καταπιεσμένες ψυχές, που αναμετρώνται με τις εσωτερικές τους δυνάμεις, και το εξίσου ασφυκτικό περιβάλλον του μοναχισμού, όπου τελικά δεν ήταν έτοιμοι για αυτό.

Αυτή την εσωτερική αναμέτρηση στην οποία αναφέρθηκες προ ολίγου, κατά διαστήματα την ανέδειξες λίγο ανορθόδοξα και με ψηφιακό animation. Κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, θα έλεγα ότι πέτυχε η συνταγή. Είναι μια τεχνική που συνηθίζεις να χρησιμοποιείς;

Είναι η πρώτη φορά, και το έκανα γιατί με διευκόλυνε στην πλοκή, και στα νοήματα του έργου. Ήθελα και να ξεφύγω από τον αφηγηματικό ρεαλισμό, ή καλύτερα να αναμείξω και καινούργια στοιχεία.

Από την έρευνα που έχω κάνει κατάλαβα πως στην Κολομβία σε θεωρούν “σταρ”. Το “PVC-1”, μετά από το βραβείο στις Κάννες, έφερε την Κολομβία στο κινηματογραφικό επίκεντρο. Και τώρα με τα “Μετέωρα” οι Κολομβιανοί πανηγυρίζουν, γιατί λένε πως είσαι ο πρώτος σκηνοθέτης της πατρίδας τους, υποψήφιος για Χρυσή Άρκτο. Εισπράττεις αυτή την αναγνώριση;

Είναι περίεργο το θέμα αυτό. Κάποτε ναι και κάποτε όχι. Για να σου δώσω να καταλάβεις, με την πρώτη μου ταινία, παραγωγή αμιγώς Κολομβιανή, με χαρακτήριζαν “o Έλληνας”. Ενώ τώρα, πανηγυρίζουν. Χαίρομαι, γιατί εκεί μεγάλωσα, εκεί έμαθα κινηματογράφο, αλλά τα “Μετέωρα” είναι Ελληνογερμανική παραγωγή.

Οι Έλληνες σκηνοθέτες για να γυρίσουν ένα έργο περνάνε έναν τεράστιο Γολγοθά. Τις περισσότερες φορές δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ούτε τους μίνιμουμ πόρους. Στην Κολομβία πια είναι η κατάσταση; Υπάρχουν επιχορηγήσεις; Οι Κολομβιανοί σκηνοθέτες βρίσκουν λιγότερα εμπόδια;

Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε ραγδαία ο κολομβιανός κινηματογράφος. Στην πρώτη μου ταινία είχα οικoνομική βοήθεια από το κράτος. Αντίθετα στην Ελλάδα λόγω της οικονομικής κατάστασης, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου δεν μπόρεσε να βοηθήσει, και τα “Μετέωρα” χρηματοδοτήθηκαν από μένα, και από το βοηθό μου στο σενάριο Ασημάκη Παγίδα, πριν αναλάβουν το υπόλοιπο κομμάτι Έλληνες και Γερμανοί παραγωγοί.

Πως βλέπεις την κατάσταση στην Ελλάδα; Προχθές ήταν μια μέρα βίαιων επεισοδίων.

Η σκέψη μου είναι διαρκώς στην Ελλάδα. Είναι απίστευτο αυτό που γίνεται. Στα “Μετέωρα” χρησιμοποιώ συμβολισμούς που παραπέμπουν στηn πρωτοφανή κρίση. Πολλοί λένε ότι φταίνε οι Έλληνες για την οικονομική τους εξαθλίωση. Φταίνε γιατί δεν είχανε και δεν έχουν δυστυχώς παιδεία. Δεν ευθύνονται από την άλλη μεριά οι πολίτες, όπως η γιαγιά μου, που της κόψανε τη σύνταξη και χρειάζεται να τη βοηθώ με τα έσοδα μου από τις ταινίες. Αυτά τα δισεκατομμύρια που δόθηκαν κάποτε, έφεραν τη χώρα πίσω, γιατί ήταν αδύνατο σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα και με τέτοιους όρους να επιβιώσει. Φέρει μεγάλη ευθύνη η Ευρώπη και το Δ.Ν.Τ.

Θα σε ενδιέφερε να καταγράψεις όλα αυτά που γίνονται τώρα; Να έκανες ένα πολιτικό φιλμ για όσα εκτυλίσσονται;

Αυτό συζητάμε τώρα με τους συνεργάτες μου. Προέχουν τα γυρίσματα μιας ταινίας στις Η.Π.Α και θα επιστρέψω σύντομα στην Ελλάδα να κάνω όχι μια, αλλά περισσότερες ταινίες για την κατάσταση που επικρατεί.